فقهاى اماميه گفته‌اند كه گناه اگر مستتبع امر ديگر نباشد اگر اتيان بآن بايد نمود مثل پوشيدن حرير از براى توبه از آن همين بس است كه پشيمان شود از آن و عزم كند كه بعد عود بآن نكند و اگر مستتبع امر ديگر باشد از حقوق خدايا حقوق مردم مالى يا غير مالى واجب است توبه كه اتيان بآن كند و بسا باشد كه مخير باشد ميان آنكه اتيان بآن امر بكند و ميان اكتفاء بتوبه از گناه پس حقوق ماليه خدا مانند بنده آزاد كردن در كفاره واجب است با قدرت بر آن كه اتيان بكند و بسا باشد كه مخير باشد ميان اينكه اتيان بآن امر بكند و ميان اكتفاى بتوبه از آن گناه و حقوق غير ماليه خدايا حد است يا غير حد اگر حد است مخير است ميان آنكه اقرار بآن گناه بكند نزد امام عليه السّلام يا نايب امام كه حد خدا را بر او اقامه كند و ميان آنكه اكتفاء كند بتوبه و اظهار آن نكند پس اگر نزد حاكم شرع ثابت نشود حدى بر او نخواهد بود و بتوبه رفع گناه از او ميشود و آيا با اقامت حد اگر توبه نكند گناه از او ساقط ميشود يا نه محل اشكال است و ظاهر اكثر احاديث آنست كه بحد گناه از او ساقط ميشود و حقتعالى از آن كريم‌تر است كه در دنيا و آخرت هر دو او را عقاب كند چنانكه بسند حسن منقولست از حمران كه گفت از حضرت باقر عليه السّلام پرسيدم از شخصى كه او را سنگسار كنند آيا در آخرت معاقب خواهد بود حضرت فرمود كه خدا كريم‌تر است از اين.

و از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام منقول است كه گناه سه قسم است (اول) گناهى كه آمرزيده است (دويم) گناهى كه آمرزيده نيست (سوم) گناهى كه اميد از براى صاحبش داريم و خوف باو داريم گناه آمرزيده گناه بنده‌ايست كه خدا او را در دنيا بر گناهش عقاب كرده باشد خدا از آن حليم‌تر و كريم‌تر است كه دو بار او را عقاب كند و گناهى كه آمرزيده نميشود مظلمه بندگانست خدا در قيامت بعزت و جلال خود قسم ياد ميكند كه ظلم ظالمى از من نمى‌گذرد و گناه سيم گناهى است كه خدا بر خلق پوشيده است و توبه روزى او كرده است و از گناه خود ميترسد و اميد از پروردگار خود دارد ما نيز از براى او اميد رحمت داريم و از عقاب او ميترسيم.

مؤلف گويد گويا خوف باعتبار احتمال اخلال بشرايط توبه است و اگر حق خدا غير حد باشد مثل قضاهاى نمازهائى كه قضا بايد كرد و مثل دادن زكاة و قضاى روزه و كفاره و نمازى كه قضا ندارد مانند نماز عيد از براى آن توبه كافى نيست و اما حق الناس اگر مالى باشد واجب است كه ذمه خود را برى گرداند از آن بقدر امكان و اگر صاحب حق بميرد ورثه‌