یکی از معانی و مفاهیم «احسن»، فی قوله تعالی: «وَ مَنْ أَحْسَنُ دِیناً مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً وَ اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْراهِیمَ خَلِیلًا»، [1] می‌باشد، و آن، فضیلت مسلمان مخلص و نیکوکار را بیان می‌کند. بر این مبنا، آیه شریفه، سه خصوصیت ممتاز برای متدیّن به دین برتر را، و در ذیل آیه، یک پاداش عظیم برای متدیّن راستین و با استقامت نسبت به دین برتر را بیان می‌کند، هرچند که این آیه کریمه به صورت استفهام بوده و با لفظ: «مَنْ أَحْسَنُ دِیناً مِمَّنْ» آغاز می‌شود؛ چون این استفهام در مقام تقریر است، معنای آن این است که کسی نیست که از لحاظ دین بهتر باشد. از کسی که: به هر حال، شرح این مجمل به قرار زیر است:
1. نفس و ذاتش را خالصانه تسلیم خدای تعالی کند: «أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ.»
2. در اعمال، نیکوکار باشد: «وَ هُوَ مُحْسِنٌ»، و اعمال، اعم از عبادی محض و غیر آن است، و نیکوکاری، آنجا محقّق می‌شود که عامل، خدا را ناظر بر اعمال خود ببیند، و این معنا برداشت از این فرموده حضرت رسول صلّی اللّه علیه و آله است: «ان تعبد اللّه کانک تراه، فان لم تکن تراه، فانه یراک.»؛ یعنی خدای تعالی را آن‌چنان عبادت کن که گویی تو او را می‌بینی؛ پس اگر تو او را نمی‌بینی، مسلم بدان که او تو را می‌بیند. البته، آنکه نفس و ذاتش را تسلیم خدای تعالی کند و در اعمال، نیکوکار باشد: اوّلا، به دستاویز محکم و امیدوارکننده‌ای چنگ زده: «وَ مَنْ یُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَی اللَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقی وَ إِلَی اللَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ»، [2] و ثانیا، پاداش بیکران او نزد پروردگارش می‌باشد، و علاوه بر آن، خوف و اندوهی برای او نخواهد بود: «بَلی مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ.» [3]
3. آیین حضرت ابراهیم علیه السّلام را تبعیت کند: «وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْراهِیمَ حَنِیفاً»، و آیین حضرت