نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 543
همینطور
فی قوله تعالی: «وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِمَّنْ دَعا إِلَی اللَّهِ وَ
عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنِی مِنَ الْمُسْلِمِینَ»، [1] فرموده: صورت
آیه، صورت استفهام است، و در معنا، نفی است و تقدیر آن: «و لیس احد احسن
قولا ممن دعا الی طاعة اللّه و اضاف الی ذلک ان یعمل الاعمال الصالحات و
یقول مع ذلک: اننی من المسلمین، الذین استسلموا لامر اللّه و انقادوا الی
طاعته» است؛ یعنی: و هیچکس از لحاظ قول و گفته، نیکوتر نیست از کسی که
دعوت به اطاعت خدای تعالی کند، و علاوه بر آن، اعمال صالحهای را انجام
دهد، و با اینهمه میگوید: من از مسلمانانی هستم که تسلیم امر خدای تعالی و
مطیع طاعت او میباشند. [2] نیز فی قوله تعالی: «أُولئِکَ الَّذِینَ
نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ ما عَمِلُوا»، [3] فرموده: یعنی آنان که از
تابعین مسلمین هستند، و آنچه را که ما به آنان سفارش کردیم، انجام دادند،
کسانی هستند که خدای تعالی طاعات را از آنان قبول میکند، و قوله:
«أَحْسَنَ ما عَمِلُوا»؛ یعنی آنچه را بدان، استحقاق پاداش دارند، از
واجبات و مستحبات، از آنان قبول میکند؛ زیرا مباحات اگرچه نیکو هستند، نه
به قبول توصیف میشوند، و نه استحقاق پاداش را در پی دارند. [4] همچنین
فی قوله تعالی: «الَّذِی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاةَ لِیَبْلُوَکُمْ
أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا»، [5] فرموده: خدای تعالی، نفس خود را توصیف
میکند، پس میفرماید: او تعالی کسی است که مرگ را خلق کرد تا با استقامت و
صبر کردن بر آن، عبادت گردد، و حیات را آفرید تا با شکر نمودن بر آن،
عبادت گردد، و قوله: «لِیَبْلُوَکُمْ»؛ یعنی تا با شما معامله کند معامله
آزمایشگر را به وسیله امر کردن و نهی کردن، پس به هر عملکنندهای به
اندازه عملی که انجام داده، پاداش میدهد، و «ابتلاء» به معنای آزمایش کردن
است. [1]. فصّلت/ 33. [2]. تبیان، ج 9، ص 123- مجمع البیان، ج 9، ص 13. [3]. احقاف/ 16. [4]. تبیان، ج 9، ص 275- مجمع البیان، ج 9، ص 87. [5]. ملک/ 2.
نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 543