نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 297
طاعت از خدای متعال و به خوف از عذاب او و پرهیز از عصیان و گناه الهی، نجوا کنید. [1] زمخشری
در تفسیر کشّاف فی قوله تعالی: «أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ
تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتابَ أَ فَلا
تَعْقِلُونَ»، [2] فرموده: «أَ تَأْمُرُونَ»، همزه برای بیان توبیخ و تعجّب
از حال آنان است و برّ وسعت خیر و نیکی است، و «وَ تَنْسَوْنَ
أَنْفُسَکُمْ»: و مانند فراموشکاران خیر و نیکی درباره نفوستان را ترک
میکنید، «وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتابَ»، حال آنکه تورات را میخوانید و
در آن صفت محمّد صلّی اللّه علیه و آله یا وعده عذاب بر خیانت، ترک خیر و
نیکی و مخالفت قول با عمل است. [3] نیز فی قوله تعالی: «لَیْسَ الْبِرَّ
أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ وَ لکِنَّ
الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ»، [4] فرموده: برّ،
اسم خیر و هر فعلی است که مورد رضایت باشد، «أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکُمْ
قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَ الْمَغْرِبِ»، خطاب است به اهل کتاب؛ زیرا یهود رو
به سوی مغرب در مقابل بیت المقدس، و نصاری به سوی مشرق نماز میخواندند و
آن به این جهت است که آن هنگام که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله قبله را به
سوی کعبه جابهجا میکرد، آنان بسیار در امر قبله فرو رفته بودند و هریک
از دو گروه گمان میکرد که توجّه به امر قبله، امری خیر و پسندیده است، «وَ
لکِنَّ الْبِرَّ»: لکن برّ آن چیزی است که ما آن را بیان میکنیم و آن
چیزی است که اهتمام به آن واجب است و همّت به برّ را کسی صرف میکند که
ایمان بیاورد و این اعمال را برپا دارد. [5] همچنین فی قوله تعالی: «وَ
لَیْسَ الْبِرُّ بِأَنْ تَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ ظُهُورِها وَ لکِنَّ
الْبِرَّ مَنِ اتَّقی وَ أْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها»، [6] فرموده:
«وَ لَیْسَ الْبِرُّ»: برّ به تحمّل سختی برای ورود و دخول از پشت درب
نیست، «وَ لکِنَّ الْبِرَّ»: و لکن نیکی و خیر، «مَنِ اتَّقی : کسی است که
از آنچه خدا آن را حرام کرده، پروا کند. [7] [1]. مجمع البیان، ج 9، ص 250. [2]. بقره/ 44. [3]. کشّاف، ج 1، ص 277. [4]. بقره/ 177. [5]. کشّاف، ج 1، ص 330. [6]. بقره/ 189. [7]. کشّاف، ج 1، ص 341.
نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 297