نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 296
که
بین او و خداست و یا عقودی که بین او و بین مردم است، بدان وفا کند. «وَ
الصَّابِرِینَ فِی الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ» که مراد از «الْبَأْساءِ»
تنگدستی و بیچارگی و مراد از «الضَّرَّاءِ»، درد و بیماری است؛ یعنی به
هنگام سختی، تنگدستی و بیماری صابر و شکیبا باشند، و نیز «وَ حِینَ
الْبَأْسِ»؛ یعنی به هنگام جنگ و جهاد با دشمن، صابر و خویشتندار باشد،
«أولئک»، اشاره است به کسانی که ذکرشان گذشت؛ یعنی اینچنین کسان،
«الَّذِینَ صَدَقُوا»: کسانی هستند که خدا را تصدیق کرده و بدو ایمان
آوردند، «وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُتَّقُونَ»: و اینچنین کسان هستند که به
واسطه انجام چنین کارهایی و داشتن چنین صفاتی از آتش جهنم پروا دارند.
اصحاب ما به این آیه استدلال کردهاند که معنای آن در امیر المؤمنین، علی
علیه السّلام، است؛ زیرا در اینکه آن بزرگوار جامع این خصال بود، اختلافی
بین امّت نیست. پس مراد از این آیه قطعا آن بزرگوار است و بعضی هم گفتهاند
که آیه، مخصوص به انبیای معصومین است؛ زیرا کلیّت آیه را کسی بهجز انبیا
نمیتواند ادا نماید. [1] فی قوله تعالی: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ
حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْءٍ
فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ» [2] هم فرموده: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ»؛
یعنی هرگز برّ خدای متعال نسبت به اهل طاعت را ادراک نمیکنید، «حَتَّی
تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ»: تا اینکه از مال انفاق کنید، و تنها، با
این لفظ، از مال کنایه شده؛ چون همه مردم مال را دوست دارند، و گفته شده:
معنای آن این است که آنچه از نفایس اموالتان را که دوست دارید، نه از
کمارزشترین آن (انفاق کنید). [3] همینطور در معنای قوله تعالی: «یا
أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا تَناجَیْتُمْ فَلا تَتَناجَوْا
بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ مَعْصِیَةِ الرَّسُولِ وَ تَناجَوْا
بِالْبِرِّ وَ التَّقْوی وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی إِلَیْهِ
تُحْشَرُونَ» [4] فرموده: یعنی مانند فعل منافقین و یهود نکنید، «وَ تَناجَوْا بِالْبِرِّ وَ التَّقْوی ؛ یعنی به افعال خیر، به [1]. مجمع البیان، ج 1، ص 264- 263. [2]. آل عمران/ 92. [3]. مجمع البیان، ج 2، ص 473. [4]. مجادله/ 9.
نام کتاب : فرهنگ قرآن نویسنده : امامی، عبدالنبی جلد : 1 صفحه : 296