ندانند و از خود و از خلق مستورند و سيصد نفرشان كه سرهنگان حقند و اهل حل و عقدند آنها را اختيار خوانند و چهل نفر ديگر هستند كه آنها را ابدال خوانند و هفت نفر ديگرند كه آنها را ابرار خوانند و چهار تن ديگر كه آنها را اوتاد خوانند و سه نفر ديگر كه آنها را نقيب خوانند و يكى را قطب و غوث خوانند كه همه آنها يكديگر را بشناسند.

و بالجمله بعضى گويند افراد سه تن‌اند و اوتاد چهار تنند كه چهار ركن عالمند و بدلاء هفت تن‌اند كه ايشان را امناء هم گويند و نجباء چهل تن‌اند كه رجال عيب هم نامند و نقباء سيصد تن‌اند كه ايشان را ابرار خوانند.

(كشف المحجوب ص 269-شرح گلشن راز ص 28) در دستور العلماء است كه«ولى هو العارف بالله و صفاته»كه مواظب بر طاعات و محرز از معاصى است.

(دستور العلماء ج 3 ص 469).

در شرح تعرف است كه ولى با تمام اوصاف مذكور معصوم نبوده و اگر گناهى ازو سرزد فورا با توبت جبران كند (شرح تعرف ج 3 ص 26).

در خاتمه تذكر ميدهد كه قسم ولايات را نيز ده باب است.

رجوع شود بابواب.

نزد فقهاء ولايت حق اولويت در تصرف و تصدى امور صغار و سفها و مجانين است در امور مالى كه متصرف را، ولى و صغير و مجنون را مولى عليه نامند بحكم «النَّبِيُّ أَوْلىٰ بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ مٰا كٰانَ لِمُؤْمِنٍ وَ لاٰ مُؤْمِنَةٍ إِذٰا قَضَى اللّٰهُ وَرَسُولُهُ أَمْراً أَنْ يَكُونَ لَهُمُ الْخِيَرَةُ... فَلْيَحْذَرِ الَّذِينَ يُخٰالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ - أَطِيعُوا اللّٰهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ - إِنَّمٰا وَلِيُّكُمُ اللّٰهُ وَ رَسُولُهُ» و آنها ولايت عامه دارند.

و اولياء الله بر چند قسم‌اند:اقطاب، افراد،اوتاد،بدلاء،نجباء،نقباء كه گويند چهل هزار آنها مكتومانند كه يكديگر را نشناسند و جمال حال خود هم دارند و بعد از آنها،اوصياء و فقهااند بحكم«العلماء ورثة الانبياء-العلماء امناء الله-لان المؤمنين الفقهاء حصون الاسلام و الفقهاء امناء الرسل.» (از توضيح ص 505-عوائد الايام ص 185-شرح لمعه ج 1 ص 419).

وِلايت إِجْبارى

-ولايت پدر،جد پدرى و امام است.

وِلايت پدر و جد پدرى

-(اصطلاح فقهى) در كليات حقوقى مده است:

ولايت پدر و جد پدرى در عرض همديگرند.بنا بر اين،معامله هر كدام راجع بفرزند جلوتر از ديگرى باشد نافذ خواهد بود و اگر بر سبيل اتفاق هر دو معامله در يك زمان مقارن هم واقع شد ملغى از اثر خواهد بود.

(كليات ص 53).

فقط پدر و جد پدرى مى‌توانند براى صغارى كه تحت ولايت آنها است تعيين قيم نمايند.و با نبودن آنها امر صغار با حاكم شرع خواهد بود.

(كليات حقوقى ص 355).

وَلَدِ زِنا

-(اصطلاح فقهى)كسى كه طهارت مولد نداشته باشد و مطابق نظامات