خدا داند و حال كه چنان نباشد و متوسل به خدعه و نيرنگ گردد و بديهى است كه او را رياست فاضله نباشد (از آراء اهل مدينه ص 92).

مَدينۀ ضالَّه

-(اصطلاح اجتماعى) و اما مدينۀ ضاله آن بود كه سعادتى شبيه بسعادت حقيقى تصور كرده باشند و مبدأ و معادى مخالف حق توهم نموده و افعالى و آرائى كه بدان به خير مطلق و سعادت ابدى نتوان رسيد در پيش گرفته و عدد آن را نهايتى نبود.

(اخلاق ناصرى ص 256 رجوع به مدينه جاهله شود)

مَدينۀ ضَرُورى

-(اصطلاح اجتماعى) اما مدينۀ ضرورى اجتماع جماعتى بود كه غرض ايشان تعاونى بود بر اكتساب آنچه ضرورى باشد بر قوام ابدان از اقوات و ملبوسات و وجوه مكاسب بسيار بود بعضى ممدوح مانند فلاحت و شبانى و بعضى مذموم مانند دزدى و...

(از اخلاق ناصرى ص 246).و بالجمله مدينه ضروريه نيز يكى از اقسام مدينۀ جاهله است كه مردمش تنها بر بدست آوردن مآكل و مشارب و ساير بهرهاى مادى ديگر اكتفاء كنند

مَدينۀ فاسِقَه

-(اصطلاح اجتماعى) مدينۀ فاسقه مدينۀ بود كه مردمش بدنبال شهوات و اميال نفسانى روند و افعال آنها افعال زمان جاهليت باشد و هر كس براى برخوردار كردن شهوات خود راهى گزيند چنانكه مدينۀ ضاله(سياسات مدنيه ص 73).و بالجمله آراء آنها آراء مدينه فاضله و سعادت را دريابند و لكنافعال مردمش مانند افعال مردم مدينۀ جاهله است.

(آراء اهل مدينه ص 99).

مَدينۀ فاضِلَه

-(اصطلاح اجتماعى) مدينۀ فاضله مدينۀ بود كه مردمش سعى در بدست آوردن سعادت حقيقى كنند و اداره‌اش بدست حكما و افاضل بود و هر كس براى سعادت آن كارى كند و عدالت اجتماعى را علماء و افاضل بدست گيرند كه دانند چه كنند و سعى در تكميل ديگران كنند و بالاخره مدير آنها افاضل و حكما باشند و سعى در تهذيب ديگران كنند (از اخلاق ناصرى ص 246 و سياسات مدنيه ص 57).

مَدينۀ كَرامت

-(اصطلاح اجتماعى) اما مدينه كرامت اجتماع جماعتى بود كه تعاون كنند بر وصول بكرامات قوتى و فعلى و آن كرامات يا از ديگر اهل مدن يابند يا از همديگر و بر تساوى يابند يا بر تفاضل و كرامت بر تساوى چنان بود كه يكديگر را بر سبيل فرض اكرام كنند (اخلاق ناصرى ص 247).

و«هى التى قصدها اهلها على ان يتعاونوا على ان يصيروا مكرمين ممدوحين مذكورين مشهورين بين الامم ممجدين معظمين بالقول و الفعل...» (آراء اهل مدينه ص 91).

مَدينۀ مُبَدِّلَه

-(اصطلاح اجتماعى)از اقسام حكمت عملى است و آن كشورى است كه آراء و عقايد و مراتب ادراك مردمش مانند مردم مدينه فاضله است و لكن آراء فاسده و باطله هم در افعال