عقول و نفوس طوليه و غيره صوادر اول و ثانى و ثالث باشند.و آنها وسائط و علل موجودات جسمانى باشند پس موقعيكه موجودات اخس ممكن بوده‌اند و موجود شده‌اند موجودات اشرف هم ممكن‌اند، و لابد موجود شده‌اند و ممكن اشرف بايد اقدم باشد در مراتب وجود از ممكن اخس.

اين قاعده را صدرا عكسا نيز صادق ميداند و گويد:

هرگاه ممكنات اشرف موجود باشند ممكنات اخس هم بايد موجود شوند و همان طور كه از وجود موجودات اخس پى بوجود موجودات اشرف ميبريم،كه عقول مجرده و نفوس و مثل معلقه و غيره باشد از راه عكس قضيه نيز ثابت ميشود كه موجودات اخس بعد از موجودات اشرف ميباشند.كه مراتب نازل وجودند و بعد از آنكه ثابت شد كه براى موجودات طبيعى و بسائط عنصرى عقل مدبر است در عالم مفارقات ثابت خواهد شد كه براى آنها نفس نباتى و حيوانى و قوت خيال موجود در عالم برزخ نيز هست.

قاعدۀ امكان اشرف را باين طريق نيز ميتوان بيان كرد كه از موجود واحد ازلى الذات موجودات مناسب با او كه اشرف از موجودات طبيعى‌اند بايد صادر شود بطور الاشرف فالاشرف تا برسد بموجودات طبيعى و عكس قضيه از موجودات طبيعى بطور الاشرف فالاشرف متصاعدا ميرسيم بموجودات مجرد.

187-رسائل ص 352-ج 3 ص 48).

(اسفار ج 3 ص 162-165-ج شيخ اشراق كه مبتكر اين قاعده استگويد:«و هى ان الممكن الاخس اذا وجد فيلزم ان يكون الممكن الاشرف قد وجد قبل الاخس» (ش ص 367)

قاعِدَۀ اوَّليَّه

-(اصطلاح اصولى) اصل اولى و قاعدۀ اوليه كه بواسطۀ اصل و دليل و خبر و روايات ديگر و يا قاعدۀ ديگرى مخصوص و مقيد شده باشد رجوع به عسر و حرج شود.

(از خزائن ص 148)

قاعِدَۀ تَحْسين

-(اصطلاح كلامى) قاعدۀ تحسين يا حسن عقلى در بسيارى از اصول اديان بكار برده ميشود و قاعدۀ لطف و جز آن مبنى بر قاعدۀ تحسين است و همين طور استحسانات عقلى و دلائل عقليه (از موافقات ج 1 ص 45-خزائن ص 801)

قاعِدَۀ تَسْليط

-(اصطلاح فقهى، اصولى) در كليات حقوقى آمده است:

قاعده سلطنت كه مستفاد از حديث نبوى است

«الناس مسلطون على اموالهم» و بر آن بسيارى از احكام مترتب ميشود.

مثلا شخص مختار است در خانه خود كه هر تصرفى بنمايد و حتى ميتواند در ديوار خود پنجره بخانه همسايه باز كند و لو اينكه مشرف بآن باشد و همسايه حق منع او را ندارد مگر اينكه تصرف او مستلزم ضرر همسايه باشد كه در اين صورت نظر باين كه قاعده لا ضرر حاكم بر قاعده سلطنت است ممنوع از خصوص آن تصرف خواهد بود.

بلى در مورد تعارض ضررين جمعا