بظن و گمان و شك هم نتوان از برائت استفاده كرد.

قاعِدَۀ إحْسان

-(اصطلاح اصولى) در كليات حقوقى آمده است:

قاعده احسان كه مستفاد از آيه شريفه: مٰا عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ است در بسيارى از موارد بآن تمسك ميشود مثلا اگر شخصى كه نزد او مالى امانت گذارده شده و مبلغى براى نقل آن بجائى كه ايمن باشد صرف كرده،نظر باين قاعده جا دارد آن را از امانت‌گذار مطالبه نمايد،بلكه ممكن است گفته شود حق سعى و عمل نيز خواهد داشت زيرا عمل شخص در صورتى كه بقصد تبرع واقع نشده باشد محترم است و بايد براى آن عوضى باشد.

و نيز مبنى بر اين قاعده،شخصى كه حيوان ضاله را يافته حق دارد مصارفى را كه براى نگاه‌دارى آن نموده اگر صاحبش را يافت ازو مطالبه نمايد و الا از قيمت آن بعد از يك سال با مراجعه بحاكم استيفاء خواهد نمود.

(كليات ص 142)

قاعِدَۀ اشْتِغال

-(اصطلاح اصولى و فقهى) و از قاعدۀ اشتغال تعبير باصالت اشتغال و اصل شغل هم شده است و گاه استصحاب اشتغال و شغل گويند و تحقيق آنست كه ميان قاعدۀ اشتغال و استصحاب فرق است چون در استصحاب علم تفصيلى سابق و شك تفصيلى لاحق شرط است و در قاعدۀ استصحاب شرط نيست.

(خزائن ص 39-ص 31-273)

قاعِدَۀ اقرار

-(اصطلاح اصولى،فقهى)قاعدۀ كلى است كه اقرار عقلاء بر ضرر خود باشد بحكم«اقرار العقلاء على انفسهم جايز»و متبع است (از عوائد الايام ص 170) و بنا بر اين قاعده هر كس بامرى كه بر ضرر خودش بود اقرار كند مسموع است.

قاعِدَۀ امْكانِ اخَسّ
قاعِدَۀ إمْكانِ اشْرَف

-(اصطلاحات فلسفى) در كلمۀ امكان بطور اختصار شرح داده شد كه حكماء باستناد قاعدۀ امكان اشرف بسيارى از مسائل مربوط بفلسفه را حل كرده‌اند و وجود بسيارى از وسائط را ثابت كرده‌اند مفاد قاعده امكان اشرف آنكه هرگاه موجود ممكن اخس تحصل و وجود يافته باشد بالاستلزام بايستى موجود ممكن اشرفى قبل از آن موجود باشد كه علت آن باشد باين بيان كه مشاهده مى‌كنيم كه موجودات طبيعى و جسمانيۀ هستند و وجود دارند،حال اگر گوئيم كه اين موجودات جسمانى بلا واسطۀ از ذات حق و علت العلل صادر شده‌اند.

اشكالاتى وارد ميشود.از جمله قاعده لزوم سنخيت ميان علت و معلول و ديگر توحيد و وحدت ميان علت و معلول و با توجه بآن اشكالات و اصول مسلم عقلى و حسى،امور جسمانى طبيعى نتوانند از ذات مجرد بلا واسطه صادر شوند.و ديگر امور متكثره از واحد با لذات صادر نمى‌شوند در حال كه موجودات طبيعى متكثره موجودند پس از وجود ممكنات اخس بحكم قاعده امكان اشرف متوجه ميشويم،كه بايد موجودات متوسطه مانند