(از سيوطى ص 38-كشاف ص 1504)

صِلَۀ رَحِم

-(اصطلاح اخلاقى) و آن بود كه خويشان و پيوستگان را با خود در خيرات دنياوى شركت دهد.

(از اخلاق ناصرى ص 80)

صَليبِ طايِر

-(اصطلاح نجومى)و عبارت از چهار ستاره از دلفين است.

صَليبِ واقِع

-(اصطلاح نجومى)و عبارت از چهار ستارۀ بود واقع بر سر اژدرها كه عوايد نيز نامند و عرش قيصر هم نامند.

(از التفهيم ص 101)

صَمت

-(اصطلاح عرفانى)صمت يعنى سكوت و يكى از آداب مريد است و ديگر بمعنى نگه‌دارى سر است.

در حديث است كه

الصمت اول العبادة نگهبان سرت گشت اسرار اگر سر بايدت رو سر نگه‌دار
مولوى گويد:

موسيا بسيار گوئى درگذر چند گوئى رو وصال آمد بسر

صَمَد

-(اصطلاح عرفانى)صمد ميان پر و در اصطلاح مقصود و منظور اليه است.كه حق تعالى باشد و گفته شده است.

«الصمد الذى لا جوف له»و گفته‌اند:حق جل و علا صمد است بر معنى آنكه بندگان حاجت‌ها بدو بردارند و شغلها يكسر بدو تفويض كنند و خويشتن را بدو سپارند و او جل جلاله با بى‌نيازى خود به نياز همه نظر كند و شغل همه كفايت كند.

بندۀ مؤمن موحد چون اين اعتقاد كند،جز درگاه او پناه نسازد و آب روى خود بر درگاه او تباه نسازد و داند كه «استغاثة المخلوق من المخلوق كاستغاثة المسجون من المسجون».

پير طريقت گفت:آه از دوستى كه همه گرد بلا انگيزد،آب از چشمۀ چشم ريزد، آتشى است كه جان و دل بسوزد،معلمى است كه جور و بلا آموزد،كشتى عاشقان همواره دست در خون دارد.از براى آنكه حجره از گوى عافيت بيرون دارد،هر جا كه نزول كند.جان خواهد،تا عافيت در سر باشد و فراغت در شغل.

(از عده ج 8 ص 327).

صَنايِعِ سَبعه

-(اصطلاح فلسفى، اخلاقى)مراد از اصطلاح صناع سبعه قواى جاذبه،ماسكه،هاضمه، دافعه،ناميه،غاذيه و مصوره است.

صَناعَت

-(اصطلاح فلسفى)ملكۀ نفسانى است كه مبدأ صدور افعال اختيارى است بدون رويت و فكر و يا ملكه‌ايست كه موجب اقتدار شخص است بر استعمال امور بروجه بصيرت تا آنكه غرض و هدف لازم بوجه احسن حاصل شود مانند صنعت خياطت و كتابت و غيره و از علوم عمليه است.

(از دستور ج 2 ص 252 و رجوع شود به تفسير ص 1118-اخوان ج 4 ص 13) اخوان الصفا صنايع را چند قسم ميداند بعضى جزء ضروريات و حوائج است و بعضى تابع ضروريات است و خادم آنها است و بعضى متمم و مكمل آنها است بعضى جمال و زينت است.

آنچه در درجۀ اول و از ضروريات است عبارت است از:برزگرى،بافندگى، ساختمان و آنچه تابع و خادم آنها است:تهيه مواد خام مانند پشم و مو و..براى بافندگى