سعَةُ المَشرِق

-(اصطلاح هيوى)و آن قوسى بود از دايرۀ افق كه واقع بين مدار كوكب يومى و مطلع اعتدال است و چون مدار يوميه موازى معدل النهار است سعۀ مشرق مانند سعۀ مغرب آن بود كه قوسى است واقع بين دايرۀ افق و مدار آن و مغرب اعتدال از جانب اقل.و سعۀ مشرق و مغرب با ازدياد عرضى فزون شود تا آنجا كه نزديك يك ربع شود.

سَعى

-(سعى-(اصطلاح فقهى)و يكى از مناسك حج است و آن ركن است و آن مشى ما بين صفا و مروه است و ترتيب آن چنين است كه ابتداء قسمتى از بدن خود را به حجر ماليده و از آب زمزم آشامد و خود را ظاهر كند و از باب صفا خارج شود و نزد صفا روى بر قبله ايستاده و دعا و ذكر مخصوص را گفته و شروع برفتن كند بمروه ختم ميشود و مجددا از مروه به صفا تا هفت مرتبه و هفتمين مرتبه بمروه ختم ميشود.

(از شرح لمعه ج 1 ص 160).

«و مقدماته استلام الحجر و الشرب من زمزم و صب الماء منه عليه من الدلو المقابل للحجر و الطهارة و الخروج من باب الصفا و الوقوف على الصفا مستقبل الكعبة و الدعاء و الذكر و البدأة بالصفا و الختم بالمروة فهذا شوط و عوده من المروة الى الصفا آخرا فالسابع يتم على المروه و ترك الزيادة على السبعة فيبطل لو زاد عمدا و النقيصة فيأتي بها» (از شرح لمعه ج 1 ص 160) در معتقد الاماميه آمده است:

و چون خواهد كه سعى كند،سنت است كه استلام حجر كند،و از آب زمزم بخورد،و از دلوى كه در مقابل حجر الاسود است غسل كند،و از درى كه مقابل او باشد بيرون آيد.

و اول وقت سعى متعه آن وقت است كه از طواف فارغ شود،و همچنين است وقت سعى حج.و از براى ضرورتى روا بود مقدم داشتن.و حكم سعى در خللى كه بيفتد،او را باختيار يا باضطرار، حكم طواف است،براى آنكه خلافى نيست در برائت ذمت مكلف چون سعى متعه كند.

و اگر نكند و اقتصار بر سعى حج كند، دليلى نيست بر برائت ذمت وى.پس از براى يقين مر برائت ذمت را واجب بود سعى كردن.

و نيت درو واجب بود.و بر حكم نيت بودن،و ابتدا بصفا كردن،و ختم بمروه كردن،و آنكه هفت بار بود.

و سنت است آنكه بر طهارت باشد.

و بر صفا رود،و روى بقبله آرد،و هفت بار بگويد:«اللّه اكبر»و هفت بار:

«لا اله الا الله»و دعايى كه هست بخواند.

و چون از صفا بزير آيد،و نيت سعى كرده باشد،ميرود تا كه بمناره رسد.

و اگر مرد باشد بدود،و اگر زن باشد همچنان بر آن حالت خود برود.و چون به منارۀ ديگر رسد،و از بازار عطاران درگذرد، دويدن قطع كند و بمروه رود.و چون برسد، بر مروه رود،و آنچه بر صفا گفته باشد بگويد، و دعايى كه بايد خواند بخواند.و چون بصفا آيد،آنچه در موضع اول كرده باشد بكند،تا كه هفت تمام كند.

و حكم قطع كردن سعى و سهو و شك اندرو حكم طواف آنست.

و روا نبود نشستن ميان صفا و مروه.