ديگر ثمر مى‌دهند و هزينۀ زيادى هم دارند، اين شخص مبلغى بيش از يك ميليون تومان صرف آن نموده است. وى تا كنون حساب سال نداشته، ولى در حال حاضر كه تصميم گرفته براى اداى خمس، اموالش را حساب كند، مى‌بيند كه قيمت چاه و زمين و باغ بر اثر تورّم، معادل چندين برابر هزينه اوليه شده است، بنا بر اين اگر مكلّف به پرداخت خمس قيمت فعلى آنها شود، توانائى آن را ندارد و اگر مكلّف به دادن خمس از عين زمين و باغ و غير آن شود، در مضيقه و سختى مى‌افتد، زيرا خود را به زحمت انداخته و به اميد استفاده از ثمرات آن براى تأمين مخارج زندگى خود و خانواده‌اش متحمل هزينه‌ها و مشكلاتى شده است، تكليف او نسبت به خمس اموالش چيست؟ چگونه خمس خود را حساب كند تا به راحتى بتواند آن را بپردازد؟ ج: زمين مواتى را كه به قصد تبديل آن به باغ ميوه احياء نمود، بعد از كم كردن مخارج احياى آن، خمس دارد، و مخير است كه خمس زمين را از عين آن بدهد و يا از قيمت فعلى آن. و همچنين چاه، لولۀ آب، پمپ آب، نهالها و كاشت و پرورش آن و مانند آن، به قيمت عادلانۀ فعلى خمس دارد، و اگر پرداخت يكبارۀ خمس براى او مقدور نيست، مى‌تواند بعد از دستگردان با يكى از وكلاى ما، آن را به تدريج و به نحوى كه برايش از لحاظ مقدار و مدّت ممكن است، بپردازد.

س 969: شخصى حساب سال براى خمس نداشته و اكنون تصميم گرفته است كه حساب سال داشته باشد، وى كه از ابتداى ازدواج تا به حال بدهكار بوده است، خمس خود را چگونه محاسبه كند؟ ج: اگر از گذشته تا به حال درآمدى بيشتر از مخارج زندگى نداشته، نسبت به گذشته چيزى بر عهدۀ او نيست.

س 970: منافع و محصولات زمين و اموال موقوفه، از جهت خمس و زكات چه حكمى دارد؟ ج: اعيان موقوفه مطلقاً خمس ندارد، حتى اگر وقف خاص باشد، ثمره و نماء آن هم مطلقاً خمس ندارد، و به نماء وقف عام قبل از قبض توسط موقوف عليه زكات تعلق نمى‌گيرد، ولى بعد از قبض، پرداخت زكات آنچه از نماء وقف كه قبض شده، در صورتى كه واجد شرائط وجوب زكات باشد، واجب است، و در نماء وقف خاص هم اگر سهم هر يك از موقوف عليه به حد نصاب برسد، زكات واجب است.

س 971: آيا سهم سادات «كثرهم الله تعالى» و سهم امام «عليه السلام» به منفعت كسب كودكان تعلق مى‌گيرد؟ ج: بنا بر احتياط بر آنان واجب است كه بعد از رسيدن به سن بلوغ خمس منفعت كسب خود را كه قبل از بلوغ به دست آورده‌اند و تا زمان بلوغ بر ملك ايشان باقى مانده است، بپردازند.

س 972: آيا به ابزارى كه در كار و كسب استفاده مى‌شود، خمس تعلق مى‌گيرد؟ ج: ابزار و آلات كسب، حكم سرمايه را دارد كه اگر از درآمد كسب تهيّه شود، خمس دارد.

س 973: چند سال قبل مبلغى را جهت ثبت نام براى رفتن به حجّ به بانك واريز كرديم، ولى تا كنون موفق به تشرف نشده‌ايم و نمى‌دانيم كه آيا خمس آن را پرداخته‌ايم يا خير، آيا در حال