اشكال دارد؟ ج اشكال ندارد.

س 16 در حال تجافى [1]در نماز جماعت آيا مأموم مى‌تواند ساكت بنشيند و يا بايد تشهد يا تسبيح را به نحو واجب تخييرى بگويد؟ و همچنين اگر تجافى را عمداً يا جهلاً يا سهواً ترك كند به نماز يا جماعتش ضرر وارد مى‌آيد يا نه؟ ج ذكر و تسبيح لازم نيست ولى أحوط آن است كه تجافى كند و اگر نكرد جماعتش يا نمازش باطل نمى‌شود.

س 17 در سابق اجازه نمى‌فرموديد كه نماز عيدين (فطر و قربان) به جماعت خوانده شود اخيراً شنيده شده كه اجازه فرموده‌ايد، آيا صحيح است؟ ج احتياط واجب آن است كه آن را به جماعت نخوانند مگر به قصد رجاء بلى اگر فقيه عادل يا مأذون از قبل او آن را اقامه كند جماعت خواندن با او مانعى ندارد.

احكام نماز و روزه مسافر

س 18 كسانى كه در طياره يا قطار شغل قهوه‌چى دارند و گاه‌بگاه هم در وطن خود ده روز و بيشتر مى‌مانند تكليف نماز و روزۀ آنان چگونه است؟ ج اگر از كارگران قطار و طياره محسوب مى‌شود نماز او تمام و روزه بر او واجب است ولى اگر ده روز در وطن يا در غير وطن توقف نمايند، در سفر اوّل بعد از آن ده روز حكم مسافر دارند.

س 19 كسى كه در سال دو يا سه سفر مى‌رود كه هر كدام سه يا چهار ماه طول مى‌كشد و بقيه سال را در وطن است تكليفش نسبت به نماز و روزه چگونه است؟ ج اگر سفر شغل او نيست در سفر قصر است [2].

س 20 چوپانى كه در سال نه ماه همراه گوسفندان مى‌رود بدون آنكه در جايى ده روز بماند و سه ماه زمستان را در وطن خود بسر مى‌برد تكليف نماز و روزه‌اش چيست؟ ج در حالى كه اشتغال به چوپانى دارد اگر به مقدار سفر شرعى هم برود تمام است.

س 21 طلاب قم كه در قم به قصد مدت غير معين مانده‌اند اگر هفته‌اى يك مرتبه مسافرت كنند قصد اقامه آنها به هم مى‌خورد يا آنكه اين اشخاص چون قصد مدت غير معين نموده‌اند وطن آنها محسوب مى‌شود و نماز آنها تمام است.