و مثل ساير درآمدهاى شغلى نيست كه با مصرف كردن يا هبۀ آن، جزء مئونۀ سال محسوب گردد و از وجوب خمس استثنا شود، نظر حضرتعالى دربارۀ اين مسأله مهم چيست؟ ج: از شرائط وجوب خمس در معادن اين است كه شخص يا اشخاصى با مشاركت با يكديگر آن را استخراج كنند، مشروط بر اينكه سهم هر يك به حد نصاب برسد و آنچه استخراج شده، ملك آنها شود، و معادنى كه دولت استخراج مى‌كند، نظر به اينكه ملك خاص شخص يا اشخاص نيست، بلكه ملك جهت است لذا شرط وجوب خمس را دارا نيست و در نتيجه جائى براى وجوب خمس بر دولت و حكومت باقى نمى‌ماند، و اين استثنائى بر وجوب خمس در معدن نيست. بله، معادنى كه توسط شخص خاصى يا با مشاركت اشخاص با يكديگر استخراج مى‌شود، خمس در آن واجب است، مشروط بر اينكه آنچه آن شخص استخراج كرده و يا سهم هر يك از اشخاصى كه با مشاركت با يكديگر اقدام به استخراج كرده‌اند، بعد از كم كردن هزينه‌هاى استخراج و تصفيه، به مقدار بيست دينار طلا يا دويست درهم نقره يا معادل قيمت يكى از آن دو باشد.

س 894: اگر مال حرامى با مال انسان مخلوط شود، آن مال چه حكمى دارد و چگونه حلال مى‌شود و در صورت علم به حرمت يا عدم علم به آن وظيفۀ انسان چيست؟ ج: اگر يقين به وجود مال حرام در اموالش دارد، ولى مقدار دقيق آن را نمى‌داند و صاحب آن را هم نمى‌شناسد، راه حلال كردن آنها اين است كه خمس آن را بپردازد، ولى اگر شك در مخلوط شدن مال حرام با اموال خود داشته باشد، چيزى بر عهدۀ او نيست.

س 895: قبل از رسيدن سر سال خمسي‌ام، مبلغى پول به شخصى قرض دادم، آن فرد قصد داشت آن پول را به كار بيندازد و سود آن بين ما بالمناصفه تقسيم شود، با توجّه به اينكه آن مال در حال حاضر در دست من نيست و خمس آن را هم نپرداخته‌ام، نظر حضرتعالى در اين باره چيست؟ ج: اگر آن مال را قرض داده‌ايد و سر سال خمسى قابل وصول نيست، فعلاً خمس آن بر شما واجب نيست، بلكه هنگامى واجب مى‌شود كه آن را دريافت كنيد، ولى در اين صورت شما حقّى در سود حاصل از كار قرض گيرنده نداريد، و اگر چيزى از او مطالبه نمائيد، ربا و حرام است، و اگر آن مال را به عنوان سرمايۀ مضاربه به او داده‌ايد، بر اساس قرارداد، در سود آن شريك هستيد و واجب است كه خمس سرمايه را بپردازيد.

س 896: من در بانك كار مى‌كنم، براى شروع به كار از روى اجبار مبلغ پانصد هزار تومان را در بانك به وديعه گذاشتم، اين مبلغ به اسم خودم و در يك حساب بلند مدّت است كه هر ماه سود آن به من پرداخت مى‌شود، آيا پرداخت خمس اين مال كه در حساب بانكى گذاشته شده واجب است؟ قابل ذكر است كه اين پول به مدّت چهار سال است كه در بانك گذاشته شده است.

ج: اگر پس گرفتن اين مبلغ در حال حاضر ممكن نيست تا آن را پس نگرفته‌ايد، خمس آن واجب نيست. ولى سود سالانۀ آن در زائد بر مئونۀ سال خمس دارد.

س 897: روشى براى سپرده‌گذارى اموال در بانك‌ها وجود دارد كه بر اساس آن هيچ گاه