احكام اِرث

مسأله اختصاصى

زنجانى : پيش از شرح تفصيلى احكام و مسائل ارث ذكر برخى از اصطلاحات و قواعد آن مفيد به نظر مى‌آيد.

الف: وارثان خويشاوند نسبى در سه طبقه قرار دارند، و طبقه اوّل و دوم از دو صنف تشكيل مى‌شود.

طبقه اوّل: داراى دو صنف است: صنف اوّل: پدر و مادر. صنف دوم: فرزندان (بى‌واسطه يا با واسطه) .

طبقه دوم: داراى دو صنف است: صنف اوّل: پدر بزرگ و مادر بزرگ (بى‌واسطه يا با واسطه) . صنف دوم: برادر و خواهر و برادرزاده و خواهرزاده (بى‌واسطه يا با واسطه) .

طبقه سوم: كه يك صنف است: عمو و عمّه و دايى و خاله و فرزندان آنها.

مراد از عمو، عموى خود شخص يا عموى پدر يا مادر يا عموى پدر بزرگ يا مادر بزرگ و. . است و همين طور مراد از عمّه و دايى و خاله، و مراد از فرزندان، فرزندان بى‌واسطه يا با واسطه مى‌باشد.

سه قاعده مربوط به طبقات و اصناف وارثان:

قاعده اوّل: هر طبقه بر طبقه بعدى مقدم است و با بودن يك نفر از طبقه اوّل نوبت به طبقه دوم نمى‌رسد و با بودن يك نفر از طبقه دوم نوبت به طبقه سوم نمى‌رسد.

قاعده دوم: در هر صنف، كسى كه به ميّت نزديكتر است، بر كسى كه از ميّت دورتر است مقدم است، ولى خويشاوند نزديكتر در يك صنف بر خويشاوند دورتر در صنف ديگر مقدّم نيست. بنا بر اين فرزند بر نوه و نوه بر نتيجه مقدّم است، ولى پدر بر نوه مقدّم نيست، چون در دو صنف قرار دارند، و نيز پدر بزرگ خود ميّت بر پدر بزرگ پدر ميّت مقدّم است و برادر بر برادرزاده مقدّم است، ولى پدر بزرگ بر برادرزاده و نيز برادر بر پدر بزرگ با واسطه مقدّم نيست چون در دو صنف قرار دارند.

قاعده سوم: خويشاوند پدر و مادرى، بر خويشاوند پدرى مقدّم است، به شرطى كه هر دو در يك فاصله از ميّت قرار داشته باشند، ولى اگر فاصله آنها يكى نباشد، خويشاوند پدر و مادرى مقدّم نيست، بنا بر اين خويشاوند نزديكتر بر خويشاوند دورتر مقدّم است، هر چند خويشاوند نزديكتر از طريق تنها پدر به ميّت برسد و خويشاوند دورتر از طريق پدر و مادر.

از قاعده دوم و سوم يك مورد استثنا شده است: پسر عموى پدر و مادرى ميّت بر عموى