زنجانى : مسأله طلا دو نصاب دارد: نصاب اوّل: بيست دينار است، اين نصاب بنا بر مشهور معادل پانزده مثقال معمولى و تقريباً 1/69 گرم است، ولى ظاهراً وزن دينار بيش از 34 مثقال معمولى بوده، لذا نصاب طلا بيشتر از وزن فوق مى‌باشد، بنا بر نظر برخى محقّقان دينار شرعى تقريباً 24/4 گرم و نصاب اوّل طلا تقريباً 7/84 گرم و بنا بر نظر برخى ديگر دينار شرعى تقريباً 46/4 گرم و نصاب اوّل طلا تقريباً 3/89 گرم مى‌باشد، ولى بهتر است كه بر طبق قول مشهور عمل شود. وقتى كه طلا به نصاب اوّل برسد، اگر شرايط ديگر را هم داشته باشد، انسان بايد يك چهلم 5/2% آن را از بابت زكات بدهد، و اگر به اين مقدار نرسد، زكات آن واجب نيست. نصاب دوم: چهار دينار است كه بنا بر مشهور 3 مثقال معمولى (تقريباً 8/13 گرم) و بنا بر قول برخى از محقّقان تقريباً 9/16 گرم و بنا بر قول برخى ديگر تقريباً 8/17 گرم مى‌باشد و اگر چهار دينار به بيست دينار طلا افزوده شود بايد زكات تمام 24 دينار را (از قرار 140 بدهد، و اگر كمتر از چهار دينار افزوده شود، فقط بايد زكات 20 دينار را بدهد، و زيادى آن زكات ندارد، همچنين است هر چه بالا رود، يعنى اگر چهار دينار افزوده شود، بايد زكات تمام آنها را بدهد و اگر كمتر افزوده شود مقدار افزوده شده زكات ندارد.

نِصاب نقره

[مسأله 1897]

مسأله 1897 نقره دو نصاب دارد: نصاب اوّل آن 105 مثقال معمولى است كه اگر نقره به 105 مثقال برسد و شرايط ديگر را هم كه گفته شد داشته باشد انسان بايد چهل يك آن را كه 2 مثقال و 15 نخود است از بابت زكات بدهد و اگر به اين مقدار نرسد، زكات آن واجب نيست. نصاب دوم آن 21 مثقال است يعنى اگر 21 مثقال به 105 مثقال اضافه شود، بايد زكات تمام 126 مثقال را به طورى كه گفته شد بدهد و اگر كمتر از 21 مثقال اضافه شود، فقط بايد زكات 105 مثقال آن را بدهد و زيادى آن زكات ندارد و همچنين است هر چه بالا رود (1) يعنى اگر 21 مثقال اضافه شود، بايد زكات تمام آنها را بدهد و اگر كمتر اضافه شود مقدارى كه اضافه شده و كمتر از 21 مثقال است زكات ندارد (2) بنا بر اين اگر انسان چهل يك هر چه طلا و نقره دارد بدهد، زكاتى را كه بر او واجب بوده داده و گاهى هم بيشتر از مقدار واجب داده است مثلاً كسى كه 110 مثقال نقره دارد، اگر چهل يك آن را بدهد، زكات 105 مثقال آن را كه واجب بوده داده و مقدارى هم براى 5 مثقال آن داده كه واجب نبوده است.

(1) مكارم : ولى براى آسان شدن حساب اگر انسان دو و نيم درصد از طلا و نقره كه دارد بدهد زكاتى را كه بر او واجب بوده داده، گاهى هم بيشتر از مقدار واجب داده است.

سيستانى : و اگر شك داشته باشد كه به حدّ نصاب رسيده است، بنا بر احتياط واجب بايد فحص كند.

(2) بهجت : مقدارى كه اضافه شده، زكات ندارد. .