بسيار ديده شده كه كارهاى غلط و خلافى در يك محيط رايج مى‌گردد و قبح آن از بين مى‌رود. در چنين محيطى كمتر كسى پيدا مى‌شود كه وجدانش از انجام آن كار ناراحت شود. (مگر افراد بسيار نادرى كه زنجير عادات و رسوم را از دست و پاى عقل خود گشوده و قادر به قضاوت صد در صد منطقى و آزاد مى‌باشند.)

اما در محيط ديگرى كه اين عمل رايج نشده و به صورت رسم و عادت در نيامده و وجدان هر كس از انجام آن متأثر مى‌گردد. اين خود دليل بر اين است كه قضاوت وجدان به وضع محيطها و چگونگى عادات و رسوم آن بستگى دارد.

مثلًا: در ميان اقوام هندى- كه كشتن حيوانات و خوردن گوشت آنها ممنوع است- وجدان افراد از مشاهده منظره سر بريدن يك حيوان يا جويدن يك تكه گوشت، به شدت ناراحت مى‌شود، در صورتى كه در محيطهاى ما- كه اين موضوع كاملًا رايج است- تقريباً هيچ گونه ناراحتى احساس نمى‌شود.

البته اين طرز فكر هندوها غلط و نادرست است، زيرا در حقيقت كمالى بالاتر از اين براى يك حيوان متصور نيست كه جزء بدن موجود عالى‌ترى مى‌گردد و به اين ترتيب در يك سطح بالاتر از هستى معمولى خود قرار گيرد. همان طور كه خاك جزء گياه و گياه به نوبه خود جزء بدن حيوانات مى‌شود و اين همان قانون‌ تكامل و ناموس جهان آفرينش‌ است. (بگذريم از اينكه در ميان فرزندان آدم و حوا كسانى پيدا مى‌شوند كه نه تنها امتيازى بر چهارپايان ندارند، بلكه وجودشان به مراتب كم‌