در ششمين آيه با تعبير ديگرى در اين
زمينه يعنى تعبير «برهان» رو به رو مىشويم، اشاره به دو معجزه معروف موسى كه در آيات گذشته آمد، يعنى
تبديل عصا به مار عظيم و يد و بيضا كرده، مىفرمايد: «اين دو برهان روشن از
پروردگارت به سوى فرعون و اطرافيان اوست»
فَذالِكَ بُرْهَانَانِ مِنْ رَبِّكِ الى فِرْعَوْنَ وَ مَلائِهِ
«برهان» به گفته راغب در مفردات به معناى دليل محكم است، و بعضى آن را مصدر از ماده
«بره» (به معناى سفيد شدن) دانستهاند، و اطلاق اين واژه بر دلايل محكم، به خاطر
اين است كه مطلب را روشن مىسازد يا مايه رو سفيدى گوينده است، و يا اشاره به
كلامى است كه كاملًا روشن، و خالى از هرگونه ابهام است.
در لسان العرب، نيز برهان به معناى دليل روشنى كه حق را از باطل جدا مىسازد، تفسير شده لذا
مفسّران در ذيل اين آيه نيز واژه «برهانان» را به معناى دو دليل روشن و آشكار
تفسير كردهاند. [1]
ولى صاحب كتاب «التحقيق» معتقد است كه استعمال واژه برهان به معناى دليل، يك
اصطلاح منطقى و خارج از دائره لغت است، و معناى برهان همان كلام روشن و خالى از
ابهام، يا موضوع كاملًا آشكار مىباشد.
به هر حال، در آيه فوق، اين واژه در مورد معجزه به كار رفته است كه دليلى است
روشن و آشكار، بر صدق مدعى نبوت، كه در اينجا حضرت موسى عليه السلام است.
***
در هفتمين و آخرين آيه مورد بحث، نه
تعبيرى از آيه، نه بيّنه و نه برهان است، بلكه مصداقى از مصداقهاى بسيار بارز و
واضح معجزه عنوان گرديده، و بعد از آن تصريح شده است كه اگر تمام مردم جهان جمع
شوند، قادر به انجام همانند آن نيستند، بنابراين سند قاطعى بر نبوّت پيغمبر اسلام
صلى الله عليه و آله خواهد بود.