زيادى باشد در حالى كه «امد بعيد» كه در آيه آمده به معناى فاصله زمانى دور است، ممكن است
اين تعبير به خاطر آن باشد كه در فاصلههاى مكانى احتمال حضور و تصادم بيشتر است
اما در فاصله زمانى، احتمال برخورد به هيچ وجه ممكن نيست، مثلًا كسى كه در سالهاى
جنگهاى جهانى در منطقه دور دستى از صحنه جنگ بوده باز كم و بيش احساس نگرانى
مىكرده، اما آنها كه فاصله زمانى زيادى با اين جنگها دارند طبيعى است كه هيچگونه
احساس نگرانى نكنند.
بايد توجّه داشت كه «امَد» هميشه براى زمان مىآيد، و به گفته راغب در مفردات معناى
آن با «ابد» نزديك است، با اين تفاوت كه «ابد» زمانى است كه هيچ حدّ محدودى ندارد، ولى
«امد» داراى حدّ مجهولى است در آيه قبل سخن از حضور اعمال بود، و در اين آيه سخن
از احضار اعمال است، يعنى مطلبى افزونتر در برابر دارد، طبق اين آيه خداوند به
قدرت مطلقهاش تمام اعمال نيك و بد را احضار مىفرمايد، چه صاحبان اعمال بخواهند و
چه نخواهند، و لذا بعضى از مفسّران گفتهاند اين تعبير از تعبير آيه پيشين
هولانگيزتر است.
***
در چهارمين آيه باز با تعبير تازهاى
در اين زمينه روبهرو مىشويم مىفرمايد:
«در آن روز اعمال بدى را كه انجام
دادهاند براى آنان آشكار مىشود».
وَ بَدالَهُمْ سَئَّاتُ ما كَسَبُوا.
و عذاب و كيفر الهى «و آنچه را مسخره مىكردند (از مسائل مربوط به قيامت و
عذاب و كيفر الهى) بر آنها واقع مىشود».
وَ حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزؤُنَ.
«بَدا» از ماده «بَدْو» به معناى
آشكار شدن كامل است و «باديه» را از اين جهت «باديه» گفتهاند كه سرزمينى است آشكار بر
خلاف شهرها با آن خانهها و كوچههاى پر پيچ و خم كه معمولًا در گذشته در درون
ديوارهاى بلندى بنام «سور بلد» پنهان بودند.
«سَئَّاتُ ما كَسَبُوا» به معناى اعمال سوء است، ولى بعضى آن را به معناى كيفرهاى
اين اعمال تفسير كردهاند، يا اينكه واژه جزا را در تقدير گرفتهاند، ولى ظاهر آيه
اين است كه اعمال سوء آنها در آن روز به