پروردگارشان مى‌روند.

3- مى‌گويند اى واى بر ما! چه كسى ما را از خوابگاه‌مان برانگيخت؟ (آرى) اين همان است كه خداوند رحمن وعده داده و فرستادگان (او) راست گفتند.

تفسير و جمع‌بندى‌

2- چگونه از قبرها بپا مى‌خيرند؟

آيات فوق كه تحت سه عنوان بيان شده (خارج شدن از قبور، اجداث، و مرقد) و به ضميمه آيات متشابه مجموعاً هفت آيه مى‌شود، به وضوح معاد جسمانى را تعقيب مى‌كند.

در نخستين آيه مى‌فرمايد: «اين به خاطر آن است كه قيامت، مى‌آيد و در آن شكّى نيست و خداوند تمام كسانى را كه در قبرها آرميده‌اند زنده مى‌كند» (وَ انَّ السّاعَةَ آتِيَةٌ لارَيْبَ فيها وَ انَّ اللَّه يَبْعَثُ مَنْ فى الْقُبُورِ).

ناگفته پيداست، آنچه در قبرها آرميده است جسم انسان‌هاست و اين تعبير نشان مى‌دهد كه همان جسم مادى، زندگى را از سر مى‌گيرد.

در دوّمين آيه، به جاى قبور تعبير به‌ «اجْداثْ» ديده مى‌شود، «اجداث» جمع «جدث» (بر وزن قفس) به معناى قبر است، بعضى از ارباب لغت گفته‌اند «جدث» لغت «اهل تهامه» است، ولى «اهل نجد» به جاى آن «جذف» مى‌گويند.

به هر حال اين تعبير نيز مفهومى جز معاد جسمانى را ندارد، چرا كه در قبرها، جسدها يا استخوان‌هاى پوسيده و خاك‌هاى آنها قرار دارد و خروج انسان‌ها در قيامت از اين قبرها دليل بر زنده شدن اين بدنهاست.

در سوّمين آيه به تعبير سوّمى برخورد مى‌كنيم و آن مسأله قيام مردگان از «مرقد» هاى آنهاست، به اين‌