موجوديت انسان عقل اوست، و آن‌كس كه عقل ندارد دين ندارد»! [1]

2- اميرمؤمنان على عليه السلام مى‌فرمايد: «لا غِنى‌ كَالْعَقْلِ وَلا فَقْرَ كَالْجَهْلِ؛ «هيچ بى‌نيازى همچون عقل نيست، و هيچ فقرى همچون جهل»! [2]

3- در حديث ديگرى از اميرمؤمنان عليه السلام مى‌خوانيم: «ان اللَّه تبارَكَ وَ تَعالى‌ يُحاسِبُ الناسَ علين قَدرِ ما آتاهُمْ مِنَ العُقولِ فى دارِ الدُّنيا؛ «خداوند متعال مردم را به مقدار عقلى كه در دنيا به آنها داده است محاسبه مى‌كند». [3]

4- در حديثى از امام صادق عليه السلام آمده است: «انَّ الثَّوابَ عَلى‌ قَدَرِ الْعَقْلِ؛ ثواب و پاداش عمل به نسبت عقل است». [4]

5- در حديث ديگرى از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم مى‌خوانيم: «ما قَسَّمَ اللَّه لِلعِبادِ شَيئاً أَفْضَلَ مِنَ الْعَقْلِ ... وَما أَدّى‌ الْعَبْدُ فَرائضَ اللَّه حَتى‌ عَقَلَ عَنُه، وَلا بَلَغَ جَمْيعُ الْعايِنَ فى فَضْلِ عِبادَتِهِمْ ما بَلَغَ العاقِلُ؛ خدا در ميان بندگانش نعمتى برتر از عقل تقسيم نكرده، و بندگان فرايض الهى را بجا نمى‌آورند تا آنها را با عقل خود دريابند، و تمام عابدان در فضيلت عبادتشان به پايه عاقل نمى‌رسند». [5]

6- در حديثى مى‌خوانيم كه امام موسى بن جعفر عليه السلام به «هشام بن حكم» فرمود:

«يا هِشام! ما بَعَثَ اللَّه أَنْبِيائَه وَرُسُلَه عِبادِهِ الّا لِيَعْقِلُوا عَنِ اللَّه، فَأحْسَنُهُمْ إسْتِجابَةً أَحْسَنُهُمْ مَعْرِفَةً، وأَعْلَمُهُمْ بِأَمْرِ اللَّه أحْسَنُهْم عَقَلًا، وَأكْمَلُهُم عَقْلًا أَرفَعُهم دَرَجَةً فى الدُّنيا وَالآخِرَة؛ خداوند پيامبران و رسولانش را به سوى بندگانش نفرستاد مگر به اين منظور كه درباره خداوند عاقل‌تر شوند، بنابراين بهترين بندگانى كه دعوت آنها را اجابت كردند كسانى هستند كه معرفت بهتر داشته باشند، و آنها كه از كار خدا آگاهترند عاقل‌ترند، و آنها كه عقلشان كامل‌تر است مقامشان در دنيا و آخرت برتر است». [6]

[1]. بحارالانوار، جلد 1 صفحه 94، حديث 19.

[2]. نهج‌البلاغه، كلمات قصار، جمله 54.

[3]. بحارالانوار، جلد 1، صفحه 106، حديث 2.

[4]. اصول كافى، جلد 1، صفحه 12، حديث 8، (كتاب العقل و الجهل).

[5]. اصول كافى، جلد 1، صفحه 12، حديث 11.

[6]. كافى، جلد 1، صفحه 16.