نام کتاب : پاسخ به پرسشهاى مذهبى نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 93
نخست اين
كه: يك موجود يا يك نظام خاص در آغاز پيدايش، نيازمند به علّت است ولى
در بقاى خود نيازمند به علّت (مطلقاً) نيست-/ اعم از اين كه آن علّت همان علّت
اوّل باشد يا غير آن.
اين همان است
كه بعضى از فلاسفه پيشين به آن معتقد بودهاند و تصوّر مىكردند همانطور كه يك
عمارت در بقاى خود نيازمند به معمار و بنّا نيست، هيچ موجودى در ادامه وجود خود
علّتى نمىخواهد!
اگر ايراد
چنين طرح شود پاسخ آن بسيار روشن است، زيرا با نظر دقيق فلسفى، بقاى يك موجود،
چيزى غير از آغاز وجود آن است؛ و به عبارت روشنتر: وجود هر چيز در هر زمان، غير از
وجودش در زمان و لحظه ديگر است. بقاى موجودات در مسير زمان، درست مانند بقاى شكل
يك رودخانه است كه ذرّات آب در آن مرتّباً عوض مىشود ولى صورت ظاهرى آن همچنان
باقى است.
به عبارت
ديگر: همانطور كه يك موجود اجزايى دارد و هر جزء آن بدون علّت موجود
نمىشود، از نظر زمان نيز امتداد و عمرى دارد كه هر لحظه آن نيازمند به علّت است،
پس اگر چيزى در ادامه حيات خود نيازمند به علّت نباشد بايد در آغاز وجود خود نيز
نيازمند به علّت نباشد، زيرا هيچ فرقى ميان لحظه اوّل و لحظه بعد نيست.
اجازه دهيد
اين موضوع را بيشتر توضيح دهيم:
طبق آخرين
تحقيقات فلاسفه گذشته ما و آخرين تحقيقات فلاسفه جديد-/ در بحث حركت جوهرى و در
بحث نسبيّت-/ زمان بُعد چهارم اشياست، بنابر اين همانطور كه بُعد دو چيز از نظر
طول و عرض و عمق ممكن است با هم متفاوت باشند-/ يكى بزرگتر و يكى كوچكتر-/ همچنين
بُعد دو چيز از نظر زمان يكى ممكن است با هم متفاوت باشند.
نام کتاب : پاسخ به پرسشهاى مذهبى نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 93