19- آيا جهان در بقاى خود نيازمند به خداست؟

سؤال‌

بعضى از خوانندگان عزيز مى‌گويند امروز ايرادى در ميان مادّى‌ها مطرح است كه ما پاسخ كامل آن را نمى‌دانيم؛ لطفاً در اين باره توضيح كافى دهيد و آن اين كه:

«ممكن است ما قبول كنيم كه نظام آفرينش اين جهان در پيدايش خود نيازمند به مبدئى كه داراى علم و قدرت است بوده، ولى بقا و ادامه وجود اين نظام نيازى به آن مبدأ ندارد؛ زيرا هنگامى كه سازنده اين جهان آن را با نظام خاصّ علّت و معلول بطور حساب شده‌اى آفريد اين وضع به خودى خود ادامه مى‌يابد-/ خواه او باشد خواه نباشد-/ همان‌طور كه ممكن است يك ساعت دقيق، سال‌ها كار كند و سازنده اصلى آن وجود نداشته باشد، يا يك موشك فضا پيما سال‌ها در فضا به پيشروى خود ادامه دهد و اخبارى به ما مخابره كند در حالى كه سازندگان آن از ميان رفته باشند».

پاسخ‌

اين ايراد، ايراد تازه‌اى نيست كه مادّى‌هاى امروز عنوان كرده باشند، بلكه در سخنان پيشينيان نيز ديده مى‌شود و در كتب فلسفى و كلامى به آن پاسخ گفته‌اند؛ به هر حال اين ايراد را به دو صورت مى‌توان عنوان كرد: