درختى نمى‌كاشت». [1] بنابراين اميد و آرزو لازم است، ولى اشكال در افراط و تفريط است. يعنى آرزو اشكال ندارد، بلكه اگر انسان تمام همّ و غمّش در آرزوهاى دور و دراز خلاصه شود چنين چيزى اشكال دارد، زيرا آرزوهاى طولانى مشكلات و دردسرهايى را براى انسان مى‌آفريند. گاه موجب مى‌شود كه انسان آخرت و جهان پس از مرگ را فراموش كند، براى اينكه لازمه آرزوهاى طولانى حبّ بقاست و لازمه حبّ بقا هم كراهت و ملاقات با خداست. اينها لازم و ملزوم يكديگرند.

آرزوهاى نابه‌جا و كلام اميرالمؤمنين على عليه السلام‌

«الأماني تُعمي اعيُنَ البَصائِرِ

؛ آرزوها چشمه‌هاى دل را كور مى‌كند». [2]

«أشرَفُ الغِنى‌ تَركُ المُنى‌

؛ برترين بى‌نيازى ترك آرزوهاست». [3]

«رَحِمَ اللّهُ امرَءً سَمِعَ حُكماً فَوَعى‌ وَدُعِىَ الى‌ رَشادٍ فَدَنا وَكَذَّبَ مُناهُ‌

؛ خداوند بيامرزد كسى را كه سخن حكيمانه بشنود و آن را فراگيرد و به جانب حق هدايت شود و آن را بپذيرد و آرزوهاى نابه‌جا را ترك كند». [4]

«الشَّيطانُ المُضِلُّ وَالانفُسُ الامّارَةِ بِالسُّوءِ غَرَّتهُم بِالامانِىّ وفَسَحَت لَهُم بِالمَعاصي وَوَعَدتَهُمُ الإظهارُ فَاقتَحَمَت بِهِمُ النّارُ

؛ شيطان گمراه‌كننده است و نفس امّاره، آنها (خوارج نهروان) را با آرزوهاى نابجا فريب داد و ميدان گناه را برايشان گشود و به آنان وعده پيروزى داد و سرانجام آنها را به جهنّم فرستاد». [5]

«ايّاكَ وَالاتّكالَ عَلَى المُنى‌ فإنَّها بَضائِعُ النُوكي‌

؛ از تكيه بر آرزوها بپرهيز، پس‌

[1]. بحارالانوار، ج 74، ص 173.

[2]. نهج البلاغه، حكمت 275.

[3]. همان، حكمت 211.

[4]. همان، خطبه 86.

[5]. همان، خطبه 323.