همانا سرمايه احمقان است». [1]

«ايُّها النّاسُ انَّ أخوَفَ ما أخافُ عَلَيكُم اثنانٍ: اتّباعُ الهَوى‌ وَطُولُ الامَلِ فأمّا اتّباعُ الهَوى‌ فَيَصُدُّ عَن الحَقّ وَأمّا طولُ الامَلِ فَيُنسِى الآخِرَةَ

؛ اى مردم، به راستى كه ترسناك‌ترين چيزى كه از آن بر شما هراسانم دو چيز است: پيروى هواى نفس و آرزوهاى طولانى، امّا پيروى هوى‌و هوس انسان را از حق بازمى‌دارد و آرزوهاى دراز، سبب فراموشى آخرت مى‌شود». [2]

«مَن أطالَ الأمَلَ اساءَ العَمَلَ‌

؛ هر كه آرزويش طولانى شود كارش را بد انجام مى‌دهد». [3]

«مَن جَرى‌ في عِنانِ امَلِهِ عَثَرَ بِأجَلِهِ‌

؛ هر كه لجام آرزويش را رها كرد با مرگ به زمين خواهد خورد». [4]

راه مبارزه با طول أمل (آرزو) چيست؟

پيامبر صلى الله عليه و آله پاسخ روشنى به اين پرسش داده و مى‌فرمايد: وقتى صبح مى‌كنى احتمال بده كه عصرى در كار نباشد، يا وقتى شام مى‌كنى احتمال بده صبحى در كار نباشد، يا اين سلامتى كه الان دارى امروز ميهمان تو است و فردا مى‌رود، يا اگر زنده‌اى احتمال بده فردا حياتى در كار نباشد. خلاصه آرزوهاى طولانى نكن كه اگر موفّق شوى مى‌توانى از اين نعمت‌ها استفاده كنى.

از جمله چيزهايى كه مى‌تواند باعث تعديل آرزوها شود و طول أمل را از بين ببَرد ملاحظه تقلّب و دگرگونى روزگار است. در جمله پايانى حديث، حضرت تعبير بسيار جالبى دارد، مى‌فرمايد:

«انَّكَ لا تَدرِي ما اسمُكَ غَداً

؛ تو نمى‌دانى كه فردا نامت چيست». يعنى آيا در صف مردگانى يا زندگان؟ وقتى نمى‌دانى فردا

[1]. نهج البلاغه، نامه 31.

[2]. همان، حكمت 36.

[3]. همان، خطبه 42.

[4]. همان، حكمت 19.