الحِرصُ وَالاستِكبارُ وَالحَسَدُ. فأمّا الحِرصُ فَإنَّ آدَمَ حينَ نُهِىَ عَن الشَّجَرَةِ حَمَلَهُ الحِرصُ عَلى‌ أن أكَلَ مِنها وَأمّا الاستِكبارُ فإبلِيسُ حيثُ امِرَ بالسُّجودِ لِآدَمَ فَابى‌

، و أمّا الحَسَدُ فابنا آدَمَ حيثُ قَتَلَ أحَدُهُما صاحِبَهُ‌

؛ اصول و ريشه‌هاى كفر سه چيز است: حرص، تكبّر، حسد. حرص سبب شد كه آدم از درخت ممنوعه بخورد، تكبّر سبب شد كه ابليس از فرمان خدا سرپيچى كند، و امّا حسد سبب شد كه يكى از فرزندان آدم ديگرى را به قتل رسانَد».

از پندهاى خداوند به موسى عليه السلام است كه

«يا موسى‌ ضَعِ الكِبرَ وَدَعِ الفَخرَ وَاذكُر أنَّكَ ساكِنُ القَبرِ فَليَمنَعكَ ذلِكَ مِنَ الشَّهَواتِ‌

؛ اى موسى، تكبّر را رها كن و دست از فخرفروشى بردار و به ياد آور كه تو در قبر سكونت خواهى يافت. بايد اينها تو را از تمايلات بازدارد». [1] از امام صادق عليه السلام از پدرانش نقل شده است كه اميرالمؤمنين على عليه السلام فرمود:

«عَجِبتُ لِإبنِ آدَمَ أوَّلُهُ نُطفَةٌ وَآخِرُهُ جيفَةٌ وَ هُوَ قائِمٌ بَينَهُما وِعاءٌ لِلغائِطِ ثُمَّ يَتَكَبَّر

؛ در شگفتم از پسر آدم كه آغازش نطفه و پايانش مردار و در ميان اين دو حالت، ظرف مدفوع است باز هم تكبّر مى‌كند». [2] از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه فرمود:

«ما مِن رَجُلٍ تَكَبَّرَ أو تَجَبَّرَ الّا لِذِلَّةٍ وَجَدَها فِى نَفسِهِ‌

؛ هيچ مردى تكبّر يا گردنكشى نمى‌كند مگر بر اثر ذلّتى كه آن را در خود احساس كرده است». [3] از امير مؤمنان على عليه السلام نقل شده است كه فرمود:

«خالِطُوا النّاسَ مُخالَطَةً إن مِتُّم مَعَها بَكَوْا عَلَيكُم وَان عِشتُم حَنُّوا الَيكُم‌

؛ با مردم چنان معاشرت كنيد كه اگر در آن حال مرديد بر شما بگريند و اگر زنده مانديد به شما علاقه‌مند باشند». [4] از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:

«مَن يَستَكبِر يَضَعَهُ‌

[1]. بحارالانوار، ج 77، ص 35.

[2]. همان، ج 73، ص 234.

[3]. همان، ص 225.

[4]. همان، ج 74، ص 167.