و خوف خدا را از دل مى‌زدايد، و كم‌كم نور و فروغ الهى به خاموشى مى‌گرايد، و اينجا است كه دست به هر كار حيوانى زده و پرده حيا را پاره مى‌كند، اگر قوه شهويه در اين حالت قرار گرفت كنترل آن مشكل خواهد بود، اين قوه شبيه به اسب چموشى است كه بخواهد وارد گردابى شود، اگر از آن پيشگيرى شد راحت‌تر است تا اينكه داخل شود و بخواهيم دُم او را گرفته و بيرون كشيم. تعجب از بعضى افراد است كه در صدد خوردن غذاها و داروهاى مقوّىِ قوه شهويه هستند، تا بيشتر تمتّع جويند، اينها همانند كسى هستند كه مبتلا به چنگ شير درنده‌اى شده كه هر وقت هم آن شير اعتناء به او نمى‌كند با حركاتى او را به هيجان آورده تا به او حمله كند.

در مهار قهوه شهويه اگر چه توان رسيدن به مقام انبياء و اولياء براى ما مقدور نيست، ولى بايد در مسير آنها باشيم، و ببينيم آنها با قوه شهويه چه معامله‌اى مى‌كرده‌اند. درباره پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه وآله) دارد كه در اثر مقهور بودن قواى نفسانى در برابر آن نفس مبارك، گاه چنان محو جمال معشوق و عالم ملكوت مى‌شد، كه تداوم اين حالت احتمال پرواز روح آن بزرگوار را در پى داشت، از اين رو به همسر خود مى‌فرمود

«كلِّمينى يا حُمَيرا اشْغَلينى يا حميرا»:

«با من سخن گوى و مرا مشغول كن» و البته گاهى به عكس، وقتى از پرداختن به دنيا خسته مى‌شد مى‌فرمود:

«ارِحْنا يا بلال»

(راحت كن ما را اى بلال) كنايه از اينكه اذان بگوى تا از اشتغال به دنيا روى تابيم.

اما براى معالجه اين افراط در قوه شهويه بايد گرسنگى كشيد تا اين قوّه ضعيف گردد و چموشى نكند،

از اين روى دستور به روزه گرفتن داده شده تا بتوان از اين طريق تعديل اين قوّه را نمود. بايد از آنچه باعث هيجان شهوت مثل تصوّر زنان، نگاه كردن، سخن گفتن و خلوت نمودن است، خوددارى كرد، كه براى هر يك مفاسدى است، كه در كتب اخلاقى متذكر شده‌اند.

در طرف تفريط قوه شهويه هم «خمود» بود كه سركوب اين قوه باشد به‌