ولى با توجّه به شأن نزول آيه، و ساير قرائنى كه در دست است، منظور از آن در اينجا اين نيست كه مسلمانان هيچگونه رابطه تجارى و اجتماعى با يهود و مسيحيان نداشته باشند، بلكه منظور اين است كه با آنها هم‌پيمان نگردند و در برابر دشمنان روى دوستى آنها تكيه نكنند؛ به همين دليل، به هر چيزى كه نسبت به ديگرى قرابت و نزديكى داشته باشد، خواه از نظر مكان يا زمان، يا نسب و يا مقام، «ولىّ» گفته مى‌شود.

استعمال اين كلمه به معناى‌ «سرپرست» و «دوست» و مانند اينها نيز، از همين جا است.

بنابراين، «اولياء خدا»، كسانى هستند كه ميان آنان و خدا حائل و فاصله‌اى نيست، حجاب‌ها از قلبشان كنار رفته، و در پرتو نور معرفت، و ايمان و عمل پاك، خدا را با چشم دل چنان مى‌بينند؛ كه هيچ‌گونه شك و ترديدى به دل‌هايشان راه نمى‌يابد، و به خاطر همين آشنايى با خدا- كه وجود بى‌انتها و قدرت بى پايان و كمال مطلق است- ماسواى او در نظرشان كوچك، كم‌ارزش، ناپايدار و بى‌مقدار است. تعبير به‌ «اولياء» (جمع ولى)- در سوره‌ «عنكبوت»- به جاى‌ «اصنام» و بت‌ها، شايد براى اشاره به اين نكته است كه نه فقط معبودهاى ساختگى، كه پيشوايان و رهبران غير الهى، نيز در همين حكم‌اند. [1]

[أَوَى:]

«إِذْ أَوَى الْفِتْيَةُ»

«أَوَى» از مادّه‌ «مأوى» گرفته شده، كه به معناى‌ «جايگاه امن و امان» است؛ اشاره به اين كه اين جوانان (اصحاب كهف) فرارى از محيط فاسد، هنگامى كه به غار رسيدند، احساس آرامش كردند. [2]

[إِهْتَزَّتْ:]

«عَلَيْهَا الْمآءَ اهْتَزَّتْ»

«إِهْتَزَّتْ» از مادّه‌ «هَزّ» (بر وزن حظ)، به معناى تحريك شديد است. [3]

[أَهُشُّ:]

«وَ أَهُشُّ بِها عَلى‌ غَنَمي»

«أَهُشُّ» از مادّه‌ «هَش» (به فتح هاء) به معناى زدن به برگ درختان (و تكاندن آنها) است. [4]

[أُهِلَّ:]

«أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ»

«أُهِلَّ» از مادّه‌ «اهلال» و آن در اصل از

[1]. آل‌عمران، آيه 28 (ج 2، ص 580)؛ مائده، آيه 51 (ج 4، ص 517)؛ يونس، آيه 62 (ج 8، ص 408)؛ عنكبوت، آيه 41 (ج 16، ص 296)

[2]. كهف، آيه 10 (ج 12، ص 391)

[3]. حج، آيه 5 (ج 14، ص 31)؛ فصّلت، آيه 39 (ج 20، ص 313)

[4]. طه، آيه 18 (ج 13، ص 203)