است، نخست در مورد ميوه بر درختان هنگام اجاره باغ و امثال آن به كار رفته، سپس به هر گونه «حدس و تخمين» گفته شده است و از آنجا كه تخمين گاهى مطابق واقع و گاهى بر خلاف واقع مى‌شود، اين كلمه در معناى «دروغ» نيز استعمال شده است و در آيه مورد بحث مى‌تواند به هر دو معنا باشد. [1]

[يَخِرُّونَ:]

«يَخِرُّونَ لِلْأَذْقانِ»

«يَخِرُّونَ» از مادّه‌ «خُرُور» يعنى بى اختيار به زمين مى‌افتند، به كار بردن اين تعبير، به جاى‌ «يَسْجدُون» (سجده مى‌كنند) اشاره به نكته لطيفى دارد، و آن اين كه: آگاهان بيداردل، به هنگام شنيدن آيات قرآن، آن چنان مجذوب و شيفته سخنان الهى مى‌شوند كه بى‌اختيار به سجده مى‌افتند و دل و جان را در راه آن از دست مى‌دهند.

«راغب» در كتاب «مفردات» مى‌گويد:

«يَخِرُّونَ» در اصل از مادّه «خرير» است كه به معناى «صداى آب» و مانند آن است كه: از بلندى به زير مى‌ريزد. به كار بردن اين تعبير، در مورد سجده‌كنندگان نشانه آن است كه:

آنان در برابر پروردگار به زمين مى‌افتند در حالى كه صدايشان به تسبيح بلند است. [2]

[يَخْسَرُ:]

«يَخْسَرُ الْمُبْطِلُونَ»

«يَخْسَرُ» از مادّه‌ «خسران» به معناى از دست دادن سرمايه است، و به گفته‌ «راغب» در «مفردات»، گاه به خود انسان نسبت داده مى‌شود، و مى‌گويند: خَسِرَ فُلانٌ: «فلان كس زيان كرد»، و گاه به تجارت او نسبت مى‌دهند، و مى‌گويند: خَسِرَتْ تِجارَتُهُ: «تجارتش زيان كرد»، گر چه ابناء دنيا اين تعبير را تنها در مورد مال و مقام و مواهب مادى به كار مى‌برند، ولى مهم‌تر از خسران مادى، از دست دادن سرمايه عقل و ايمان و ثواب است. [3]

[يَخْصِفانِ:]

«يَخْصِفانِ عَلَيْهِمَا»

«يَخْصِفانِ» از مادّه‌ «خصف» (بر وزن خشم) در اصل، به معناى ضميمه كردن چيزى به چيز ديگر و جمع نمودن است، سپس به دوختن كفش يا لباس و وصله كردن نيز گفته شده است؛ زيرا قطعات پراكنده را به يكديگر منضم مى‌كند. [4]

[يَخِصِّمُونَ:]

[1]. يونس، آيه 66 (ج 8، ص 419)

[2]. اسراء، آيه 107 (ج 12، ص 352)

[3]. جاثيه، آيه 27 (ج 21، ص 294)

[4]. اعراف، آيه 22 (ج 6، ص 148)؛ طه، آيه 121 (ج 13، ص 352)