كه اگر احساس خطرى كنند از آن مى‌گريزند، اين سوراخ پنهانى را «نافقاء» گويند.

و به اين ترتيب، «منافق» كسى است كه:

طريقى مرموز و مخفيانه براى خود برگزيده، تا با مخفى‌كارى و پنهان‌كارى، در جامعه نفوذ كند، و به هنگام خطر، از طريق ديگر فرار نمايد. [1]

[مناكب:]

«فَامْشُوا في‌ مَنَاكِبِها»

«مناكب» از مادّه‌ «نَكْب- نُكُوب» جمع‌ «منكب» (بر وزن مغرب) به معناى شانه است، گويى انسان پا بر شانه زمين مى‌گذارد و چنان زمين آرام است كه، مى‌تواند تعادل خود را حفظ كند. [2]

[مَنَام:]

«لَمْ تَمُتْ في‌ مَنَامِها»

«مَنَام» از مادّه‌ «نَوْم» معناى مصدرى دارد و به معناى‌ «نوم» (خواب) است. [3]

[مُنْبَثّ:]

«فَكَانَتْ هَبآءً مُّنْبَثّاً»

«مُنْبَثّ» از مادّه‌ «انبِثاث- بَثّ» به معناى «پراكنده» است. [4]

[منّت:]

«أَ هؤُلاءِ مَنَّ اللَّهُ عَلَيْهِم»

«منّت» در اصل از «مَنّ» به معناى سنگى و وزنه مخصوصى است كه با آن وزن مى‌شود، سپس به بخشيدن نعمت‌هاى بزرگ و سنگين اطلاق شده است، كه اگر جنبه عملى داشته، زيبا و پسنديده است، و اگر با لفظ و سخن باشد زشت و بدنما است، گر چه منت، در استعمالات روزمره، بيشتر به معناى دوم گفته مى‌شود، و همين موضوع سبب تداعى نامطلوبى به هنگام مطالعه آياتى همچون آيات مورد بحث مى‌گردد، ولى بايد توجّه داشت‌ «منّت» در لغت و استعمالات قرآن معناى گسترده‌اى دارد كه مفهوم اول (بخشيدن نعمت‌هاى سنگين) را نيز شامل مى‌شود. [5]

[مُنْتَقِمُون:]

«إِنَّا مُنْتَقِمُونَ»

«مُنْتَقِمُون» از مادّه‌ «انتقام»، چنان كه قبلًا نيز گفته‌ايم، به معناى مجازات كردن است، هر چند كلمه‌ «انتقام»، در استعمالاتِ روزمره كنونى، معناى ديگرى مى‌بخشد كه توأم با فرونشاندن آتش خشم و سوز دل است، ولى در معناى لغوى آن اين امور وجود ندارد. [6]

[1]. منافقون، آيه 1 (ج 24، ص 163)

[2]. ملك، آيه 15 (ج 24، ص 349)

[3]. زمر، آيه 42 (ج 19، ص 498)

[4]. واقعه، آيه 6 (ج 23، ص 213)

[5]. انعام، آيه 53 (ج 5، ص 321)؛ قصص، آيه 5 (ج 16، ص 28)؛ صافات، آيه 114 (ج 19، 150)؛ حجرات، آيه 17 (ج 22، ص 224)

[6]. دخان، آيه 16 (ج 21، ص 173)