اين كلمه در بسيارى از آيات قرآن به معناى «فرار كردن از حيطه قدرت الهى و از چنگال عذاب او» آمده است كه لازمه معناى آن مى‌باشد. [1]

[معدن:]

«معدن» از مادّه‌ «عَدْن» را به اين جهت‌ «معدن» مى‌گويند كه جايگاه استقرار فلزات و جواهرات است. [2]

[مَعْدُود:]

«أَيَّاماً مَعْدُودات»

«مَعْدُود» از مادّه‌ «عَدَد» يعنى قابل شمارش، و معمولًا به اشياء كم گفته مى‌شود؛ زيرا اشياء زياد قابل شمارش نيستند يا شمارش آنها مشكل است. [3]

[مَعْرُوش:]

«جَنَّاتٍ مَّعْرُوشاتٍ»

مفسران در تفسير كلمه‌ «مَعْرُوش» و «غَيْرَ مَعْرُوش» از مادّه‌ «عَرْش» سه احتمال داده‌اند:

1- درختانى كه روى پاى خود نمى‌ايستند و نياز به داربست دارند، و درختانى كه بدون نياز به داربست روى پاى خود مى‌ايستند؛ زيرا «عرش» در لغت به معناى برافراشتن و هر موجود برافراشته است و به همين جهت به‌سقف وياتخت پايه بلند، عرش گفته مى‌شود.

2- منظور از «مَعْرُوش» درخت اهلى است كه به وسيله ديوار و امثال آن در باغ‌ها حفاظت مى‌شود و «غَيْرَ مَعْرُوش» درختان بيابانى و جنگلى و كوهستانى است.

3- «مَعْرُوش» درختى است كه بر سر پا ايستاده و اما «غَيْرَ مَعْرُوش» درختى است كه بر روى زمين مى‌خوابد و پهن مى‌شود.

ولى معناى اول مناسب‌تر به نظر مى‌رسد. [4]

[معروف:]

«يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ»

«معروف» در لغت به معناى «شناخته شده» (از مادّه عرف) است و به معناى كارهاى خوب و حق است، چرا كه براى هر انسان پاك‌سرشتى شناخته شده، و به تعبير ديگر، هماهنگ با فطرت انسانى است. [5]

[مَعَرَّة:]

«فَتُصيبَكُمْ مِّنْهُمْ مَّعَرَّةُ»

«مَعَرَّة» از مادّه‌ «عرّ» (بر وزن شرّ) و «عُرّ» (بر وزن حرّ) در اصل به معناى بيمارى جرب، يك‌نوع عارضه شديد پوستى است، كه عارض بر انسان يا حيوانات مى‌شود، سپس توسعه داده شده و به هر گونه زيان و ضررى كه به انسان مى‌رسد اطلاق شده است. [6]

[1]. انعام، آيه 134 (ج 5، ص 550)؛ نور، آيه 57 (ج 14، ص 572)؛ عنكبوت، آيه 22 (ج 16، ص 256)؛ شورى‌، آيه 31 (ج 20، ص 469)

[2]. فاطر، آيه 33 (ج 18، ص 287)

[3]. آل عمران، آيه 24 (ج 2، ص 564)

[4]. انعام، آيه 141 (ج 6، ص 14)

[5]. آل عمران، آيه 104 (ج 3، ص 55)؛ حجّ، آيه 41 (ج 14، ص 132)

[6]. فتح، آيه 25 (ج 22، ص 103)