تفسير معناى آيه چنين مى‌شود: انسان بر خويشتن آگاهى دارد هر چند پرده‌ها بر اعمال خود بيفكند، و كارهاى خويش را مستور دارد، ولى تفسير اوّل مناسب‌تر است. [1]

[مَعارِج:]

«وَ مَعارِجَ عَلَيْها يَظْهَرُونَ»

«مَعارِج» جمع‌ «معراج» به معناى وسيله‌اى است كه انسان براى صعود به طبقات بالاتر از آن استفاده مى‌كند. [2]

[مَعاش:]

«وَ جَعَلْنَا النَّهارَ مَعاشاً»

«مَعاش» ممكن است «اسم زمان» يا «اسم مكان» به معناى زمان و مكان زندگى و نيز ممكن است مصدر ميمى باشد، و در اين صورت محذوفى دارد و در تقدير «سبباً لمعاشكم» بوده است.

ضمناً «معاش» از مادّه‌ «عيش» به معناى زندگى است و تفاوتش با حيات اين است كه: حيات بر خداوند و فرشتگان نيز اطلاق مى‌شود، اما «عيش» مخصوص زندگى انسان و حيوان است. [3]

[معاقبة:]

«فَعاقَبْتُمْ فَآتُوا»

«معاقبة» از مادّه‌ «عَقِب» به معناى كيفر دادن و قصاص كردن به كار مى‌رود، و گاه اين واژه (معاقبة) به معناى تناوب در امرى نيز استعمال شده؛ زيرا افرادى كه متناوباً كارى را انجام مى‌دهند هر يك عقب سر ديگرى فرا مى‌رسند. [4]

[مَعايِش:]

«لَكُمْ فيها مَعايِشَ»

«مَعايِش» از مادّه‌ «عَيْش» جمع‌ «مَعِيشة» وسيله و نيازمندى‌هاى زندگى انسان است، كه گاهى خود به دنبال آن مى‌رود، و گاهى آن، به سراغ او مى‌آيد. گرچه بعضى از مفسران كلمه‌ «معايش» را تنها به زراعت و گياهان و يا خوردنى‌ها و نوشيدنى‌ها تفسير كرده‌اند، ولى پيدا است، مفهوم لغت كاملًا وسيع است و تمام وسائل حيات را شامل مى‌شود. [5]

[مُعْتَدٍ:]

«لِّلْخَيْرِ مُعْتَدٍ مُّريبٍ»

«مُعْتَدٍ» از مادّه‌ «عَدْو» به معناى متجاوز است، خواه متجاوز به حقوق ديگران باشد، يا از حدود احكام الهى تجاوز كند. [6]

[معتر:]

«وَأَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ»

«معترّ» از مادّه‌ «عَرّ» (بر وزن شرّ و بر وزن حُرّ) در اصل، به معناى بيمارى جَرَب است كه عارض بر پوست بدن انسان مى‌شود. و

[1]. قيامت، آيه 15 (ج 25، ص 296)

[2]. زخرف، آيه 33 (ج 21، ص 68)

[3]. نبأ، آيه 11 (ج 26، ص 35)

[4]. ممتحنه، آيه 11 (ج 24، ص 53)

[5]. حجر، آيه 20 (ج 11، ص 70)

[6]. ق، آيه 25 (ج 22، ص 279)