مفهوم كلى جمع كرد و آن انتقال از يكى از دو حالت به حالت ديگر است، «راغب» در «مفردات» معتقد است: «قُرْء» در حقيقت، اسم براى داخل شدن از حالت حيض، به پاكى است، و چون هر دو عنوان در آن مطرح است، گاهى بر حالت حيض و گاهى به پاكى اطلاق مى‌شود.

از بعضى از روايات و بسيارى از كتب لغت نيز استفاده مى‌شود كه «قُرْء» به معناى جمع است و چون در حالت پاكى زن، خون عادت در وجود او جمع مى‌شود، اين واژه به پاكى اطلاق شده است. [1]

[قُرَّة:]

«مِنْ قُرَّةِ أَعْيُنٍ»

«قُرَّة» از مادّه‌ «قُرّ» (بر وزن حرّ) به معناى سردى و خنكى است، از آنجا كه معروف است اشك شوق، همواره سرد و خنك، و اشك غم و حسرت داغ و سوزان است، تعبير به «قُرَّةِ أَعْيُنٍ» در لغت عرب، به معناى چيزى است كه مايه خنك شدن چشم انسان، مى‌گردد، يعنى اشك شوق را از ديدگانش جارى مى‌سازد و اين كنايه لطيفى است از نهايت خوشحالى. [2]

[قرة عين:]

«ذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ»

«قرة عين» معادل نور چشم است كه در فارسى كنايه از كسى مى‌گوئيم، كه مايه سرور و خوشحالى است. اين تعبير، در اصل از كلمه «قُرّ» (بر وزن حرّ) گرفته شده، كه به معناى سردى و خنكى است، و از آنجا كه معروف است (و بسيارى از مفسران به آن تصريح كرده‌اند) اشگ شوق همواره خنك، و اشك‌هاى غم و اندوه داغ و سوزان است، لذا «قرة عين» به معناى چيزى است كه مايه خنك شدن چشم انسان مى‌شود، يعنى اشك شوق از ديدگان او فرو مى‌ريزد، و اين كنايه زيبايى است از سرور و شادمانى.

شاهد اين سخن شعرى است كه «قرطبى» در تفسيرش از يكى از شعراى عرب نقل كرده است:

«ديروز چشمان خنكى، داغ و سوزان شد* ولى امروز چشم‌هايى خنك شد كه اشكش ريزان است». [3]

[قُرىً:]

«في‌ قُرىً مُّحَصَّنَةٍ»

«قُرىً» جمع‌ «قريه» به معناى «آبادى» است، اعم از شهر يا روستا، وگاه به معناى انسان‌هاى مجتمع در يك محل، نيز آمده است. [4]

[1]. بقره، آيه 228 (ج 2، صفحات 185، 186)

[2]. سجده، آيه 17 (ج 17، ص 165)

[3]. فرقان، آيه 74 (ج 15، ص 188)

[4]. حشر، آيه 14 (ج 23، ص 540)