نام کتاب : لغات در تفسير نمونه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 43
به معناى «اعتدال» تفسير كردهاند كه جمع ميان اين دو معنا بعيد است. [1]
[إسْتَكَانُوا:]
«فَمَا
اسْتَكَانُوا لِرَبِّهِمْ»
«اسْتَكَانُوا» از مادّه «سكون» به معناى ساكن شدن در هيئت خضوع و خشوع است كه در اين صورت از باب «افتعال» خواهد بود كه
در اصل «استكنوا» بوده، فتحه كاف اشباع و تبديل به الف و در نتيجه «اسْتَكَانُوا» شده است. بعضى گفتهاند: از
مادّه «كون» از باب «استفعال» به معناى طلب استقرار در مكان توأم با خضوع و خشوع مىباشد. به هر حال، حالت
تواضع بنده را در برابر پروردگار منعكس مىكند و اين كه بعضى آن را به معناى دعا
ذكر كردهاند، به خاطر آن است كه دعا كردن يكى از مصاديق خضوع و تواضع است.
احتمال سومى نيز وجود دارد كه از مادّه «كين» (بر وزن عين) از باب «استفعال» باشد؛ زيرا اين ماده به معناى خضوع آمده است.
و تمام اين معانى قريب الافق مىباشند. [2]
[إستماع:]
«إِنَّا مَعَكُمْ
مُّسْتَمِعُونَ»
«استماع» از مادّه «سمع» به معناى گوش دادن توأم با توجّه است. [3]
[إسْتَوى:]
«ثُمَّ اسْتَوَى»
«اسْتَوى» از مادّه «استواء» گرفته شده كه در لغت به معناى تسلط، احاطه كامل و قدرت بر خلقت و تدبير و
كمال خلقت و اعتدال آن است؛ و در اصل به معناى «اعتدال يا مساوات» دو چيز با يكديگر است. ولى
به طورى كه بعضى از ارباب لغت و مفسران گفتهاند، اين ماده هنگامى كه با «عَلى» متعدى شود، به
معناى «استيلاء و سلطه بر چيزى» است؛ مانند: الرَّحْمنُ
عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى: «خداوند بر عرش
استيلاء دارد». و هنگامى كه با «إِلى» متعدى شود، به معناى «قصد» مىآيد؛ مانند آيه مورد بحث كه مىفرمايد: ثُمَّ اسْتَوى إِلَى السَّمَاءِ: «سپس اراده آفرينش آسمان كرد». [4]
[إسْتَهْوَتْهُ:]
«كَالَّذِي اسْتَهْوَتْهُ»
«اسْتَهْوَتْهُ» از مادّه «هوى» به معناى وادار كردن كسى به پيروى از هوا و هوس است. [5]