responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : لغات در تفسير نمونه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر    جلد : 1  صفحه : 43

به معناى‌ «اعتدال» تفسير كرده‌اند كه جمع ميان اين دو معنا بعيد است. [1]

[إسْتَكَانُوا:]

«فَمَا اسْتَكَانُوا لِرَبِّهِمْ»

«اسْتَكَانُوا» از مادّه‌ «سكون» به معناى ساكن شدن در هيئت خضوع و خشوع است كه در اين صورت از باب‌ «افتعال» خواهد بود كه در اصل‌ «استكنوا» بوده، فتحه كاف اشباع و تبديل به الف و در نتيجه‌ «اسْتَكَانُوا» شده است. بعضى گفته‌اند: از مادّه‌ «كون» از باب‌ «استفعال» به معناى طلب استقرار در مكان توأم با خضوع و خشوع مى‌باشد. به هر حال، حالت تواضع بنده را در برابر پروردگار منعكس مى‌كند و اين كه بعضى آن را به معناى دعا ذكر كرده‌اند، به خاطر آن است كه دعا كردن يكى از مصاديق خضوع و تواضع است.

احتمال سومى نيز وجود دارد كه از مادّه‌ «كين» (بر وزن عين) از باب‌ «استفعال» باشد؛ زيرا اين ماده به معناى خضوع آمده است. و تمام اين معانى قريب الافق مى‌باشند. [2]

[إستماع:]

«إِنَّا مَعَكُمْ مُّسْتَمِعُونَ»

«استماع» از مادّه‌ «سمع» به معناى گوش دادن توأم با توجّه است. [3]

[إسْتَوى‌:]

«ثُمَّ اسْتَوَى‌»

«اسْتَوى‌» از مادّه‌ «استواء» گرفته شده كه در لغت به معناى تسلط، احاطه كامل و قدرت بر خلقت و تدبير و كمال خلقت و اعتدال آن است؛ و در اصل به معناى‌ «اعتدال يا مساوات» دو چيز با يكديگر است. ولى به طورى كه بعضى از ارباب لغت و مفسران گفته‌اند، اين ماده هنگامى كه با «عَلى‌» متعدى شود، به معناى‌ «استيلاء و سلطه بر چيزى» است؛ مانند: الرَّحْمنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوى‌: «خداوند بر عرش استيلاء دارد». و هنگامى كه با «إِلى‌» متعدى شود، به معناى‌ «قصد» مى‌آيد؛ مانند آيه مورد بحث كه مى‌فرمايد: ثُمَّ اسْتَوى‌ إِلَى السَّمَاءِ: «سپس اراده آفرينش آسمان كرد». [4]

[إسْتَهْوَتْهُ:]

«كَالَّذِي اسْتَهْوَتْهُ»

«اسْتَهْوَتْهُ» از مادّه‌ «هوى» به معناى وادار كردن كسى به پيروى از هوا و هوس است. [5]


[1]. فصّلت، آيه 30 (ج 20، ص 288)

[2]. مؤمنون، آيه 76 (ج 14، ص 309)

[3]. شعراء، آيه 15 (ج 15، ص 223)

[4]. بقره، آيه 29 (ج 1، ص 204)؛ قصص، آيه 14 (ج 16، ص 51)؛ فصّلت، آيه 11 (ج 20، 246)

[5]. انعام، آيه 71 (ج 5، ص 369)

نام کتاب : لغات در تفسير نمونه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر    جلد : 1  صفحه : 43
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست