معناى خارج شدن از حدّ اعتدال و رفتن به سوى افراط است و غالباً به صورت فُضُول (جمع فضل) به كار مى‌رود مانند «فُضُولُ الْكَلام» يعنى حرف‌هاى زيادى.

«فضل» مفهوم وسيعى دارد، و در سوره‌ «سبأ» تمام مواهبى را كه خدا به «داود» ارزانى داشته، شامل مى‌شود، و ذكر آن به صورت «نكره» دليل بر عظمت آن است. [1]

[فِضَّه:]

«الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ»

«فِضَّه» به معناى‌ «نقره» است. بعضى از دانشمندان لغت (طبق نقل «طبرسى» در «مجمع البيان») درباره اين لغت تعبير جالبى كرده‌اند و گفته‌اند:

اين كه به «نقره»، «فضه» گفته مى‌شود به خاطر آن است كه به زودى پراكنده و متفرق مى‌گردد ( «انفِضاض» در لغت به معناى پراكندگى است) و براى پى بردن به چگونگى حال اين گونه ثروت‌ها همين نامگذارى آنها كافى است! [2]

[فضيحت:]

«ضَيْفي‌ فَلاتَفْضَحُونِ»

«فضيحت» از مادّه‌ «فَضْح» در اصل لغت به معناى منكشف شدن چيزى است و سپس به معناى ظهور عيب آمده است و معادل آن در فارسى «رسوا» كردن است (گويا لوط مى‌خواهد به آنها بفهماند: اين كار شما آبروى مرا در برابر اين ميهمانان مى‌برد و مى‌فهمند اهل شهر من تا چه حدّ آلوده‌اند). [3]

[فَطَر:]

«فَطَرَ السَّمَاواتِ»

«فطر» از مادّه‌ «فطور» به معناى شكافتن است، و همان طور كه ذيل آيه 14 همين سوره آمده، اطلاق اين كلمه بر آفرينش آسمان و زمين، شايد به خاطر اين است كه طبق علم امروز، روز اول، جهان توده واحدى بوده و بعد از هم شكافته شده و كرات آسمانى يكى پس از ديگرى به وجود آمده‌اند (براى توضيح بيشتر به تفسير آيه مزبور مراجعه فرماييد). [4]

[فَطَرَنِي:]

«لا أَعْبُدُ الَّذي فَطَرَنِي»

«فَطَرَنِي» از مادّه‌ «فَطْر- فُطور» به معناى مرا آفريده، مى‌باشد. [5]

[فُطُور:]

«هَلْ تَرى‌ مِنْ فُطُورٍ»

«فُطُور» از مادّه‌ «فطر» (بر وزن سطر) به معناى شكافتن از طول است، و به معناى‌

[1]. آل عمران، آيه 174 (ج 2، صفحات 715، 716)؛ سبأ، آيه 10 (ج 18، ص 40)

[2]. توبه، آيه 34 (ج 7، ص 464)؛ زخرف، آيه 33 (ج 21، ص 68)

[3]. حجر، آيه 68 (ج 11، ص 127)

[4]. انعام، آيه 79 (ج 5، ص 392)

[5]. يس، آيه 22 (ج 18، ص 368)