ولى هنگامى كه به باب «تفعيل» برده شود (همانند آيه فوق) معناى تكثير و تشديد را مى‌رساند. [1]

[فَجَرَة:]

«هُمُ الْكَفَرَةُ الْفَجَرَةُ»

«فَجَرَة» از مادّه‌ «فُجُور» (بر وزن غلبه) جمع‌ «فاجر» است كه اشاره به افراد فاسدالعمل است. [2]

[فُجُور:]

«تَفْجُرَ لَنَا مِنَ الأَرْضِ»

«فُجُور» از مادّه‌ «فجر» چنان كه قبلًا هم اشاره كرده‌ايم، به معناى شكافتن وسيع است، و از آنجا كه سپيده صبح، پرده شب را مى‌شكافد به آن «فجر» گفته شده. و نيز از آنجا كه ارتكاب گناهان، پرده ديانت را مى‌شكافد به آن «فجور» اطلاق شده. البته، منظور از «فجور» در سوره‌ «شمس»، همان اسباب و عوامل و طرق آن است. [3]

[فَحْشاء:]

«بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشآءِ»

«فَحْشاء» از مادّه‌ «فحش» به معناى هر كارى است كه از حد اعتدال خارج گردد و صورت «فاحش» به‌خود بگيرد، بنابراين شامل تمامى منكرات وقبائح واضح وآشكار مى‌گردد.

و به معناى هر كار زشت و بسيار قبيح است، و در آيه 268 سوره‌ «بقره» به تناسب بحث، به معناى بخل و ترك انفاق، كه در بسيارى از موارد، نوعى معصيت و گناه است آمده (هر چند واژه فحشاء در مواردى به معناى گناه بى‌عفتى آمده)، حتى بعضى از مفسران تصريح كرده‌اند كه: عرب به شخص بخيل، فاحش مى‌گويد.

فرق ميان «فحشاء» و «منكر» در يك عبارت كوتاه مى‌توان گفت: «فحشاء» اشاره به گناهان بزرگ پنهانى، و «منكر» گناهان بزرگ آشكار است، و يا «فحشاء» گناهانى است كه بر اثر غلبه قواى شهويه، و «منكر» بر اثر غلبه قوه غضبيه صورت مى‌گيرد. [4]

[فَخّار:]

«مِنْ صَلْصالٍ كَالْفَخَّارِ»

«فَخّار» از مادّه‌ «فخر» گرفته شده و به معناى كسى است كه بسيار فخر مى‌كند، و از آنجا كه اين گونه اشخاص آدمهايى تو خالى و پر سر و صدا هستند، اين كلمه به كوزه (و هر گونه «سفال») به خاطر سر و صداى زيادى كه دارد اطلاق شده است! [5]

[1]. يس، آيه 34 (ج 18، ص 398)

[2]. عبس، آيه 42 (ج 26، ص 170)

[3]. اسراء، آيه 90 (ج 12، ص 311)؛ ص، آيه 28 (ج 19، ص 287)؛ شمس، آيه 8 (ج 27، ص 61)

[4]. بقره، آيات 169، 268 (ج 1، ص 645؛ ج 2، صفحه 395)؛ عنكبوت، آيه 45 (ج 16، ص 301)

[5]. رحمن، آيه 14 (ج 23، ص 129)