در مورد اعمال كسانى كه پرده عفاف و تقوا را مى‌درند و در راه گناه قدم مى‌گذارند، به كار مى‌رود. [1]

[فَجْر:]

«الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ»

«فَجْر»، در اصل به معناى شكافتن وسيع است، و از آنجا كه نور صبح تاريكى شب را مى‌شكافد، از آن تعبير به «فجر» شده است، و مى‌دانيم «فجر» بر دو گونه است: «كاذب» و «صادق». بعضى «فجر» را در اين آيه، به معناى مطلق آن يعنى «سپيده صبح» تفسير كرده‌اند، كه مسلماً يكى از نشانه‌هاى عظمت خداوند است، نقطه عطفى است در زندگى انسان‌ها و تمام موجودات زمينى، و آغاز حاكميت نور و پايان گرفتن ظلمت است، آغاز جنبش و حركت موجودات زنده، و پايان يافتن خواب و سكوت است، و به خاطر اين حيات، خداوند به آن سوگند ياد كرده.

بعضى آن را به معناى «فجر آغاز محرّم» كه آغاز سال جديد است تفسير كرده‌اند. و بعضى، به «فجر روز عيد قربان» كه مراسم مهم حج در آن انجام مى‌گيرد، و متصل به شب‌هاى دهگانه است. و بالاخره، بعضى به صبحگاهان ماه مبارك رمضان و يا «فجر صبح جمعه». [2]

[فجر صادق:]

«فجر صادق» از همان ابتدا در افق گسترش پيدا مى‌كند، صفا و نورانيت و شفافيت خاصى دارد، مانند يك نهر آب زلال، افق مشرق را فرا مى‌گيرد، و بعد در تمام آسمان گسترده مى‌شود.

«فجر صادق» اعلام پايان شب، و آغاز روز است، در اين موقع روزه‌داران بايد امساك كنند، و وقت نماز صبح وارد مى‌شود. [3]

[فجر كاذب:]

«فجر كاذب» همان سپيدى طولانى است كه در آسمان ظاهر مى‌شود، و آن را به دم روباه تشبيه مى‌كنند كه نقطه باريك آن در طرف افق است، و قاعده مخروط آن، در وسط آسمان. [4]

[فَجَّرْنَا:]

«وَفَجَّرْنَا فيها مِنَ الْعُيُونِ»

«فَجَّرْنَا» از مادّه‌ «تفجير» به معناى «ايجاد شكاف وسيع» است، و از آنجا كه چشمه‌ها با شكافته شدن زمين بيرون مى‌ريزند، اين تعبير در مورد بيرون آمدن چشمه از زمين به كار رفته است. قابل توجّه اين كه صيغه ثلاثى مجرد آن نيز به معناى شكافتن است،

[1]. انفطار، آيه 14 (ج 26، ص 243)

[2]. بقره، آيه 187 (ج 1، ص 736)؛ فجر، آيه 1 (ج 26، ص 458)

[3]. فجر، آيه 1 (ج 26، ص 458)

[4]. فجر، آيه 1 (ج 26، ص 458)