اشاره كرده‌اند. بعضى، احتمال داده‌اند:

منظور «شهيدان راه خدا» بالخصوص بوده باشند اما اين بعيد به نظر مى‌رسد، چرا كه سخن از گواهان محكمه عدل الهى است نه از «شهيدان راه حق» هر چند ممكن است آنها نيز در صف شهود باشند.

«شهداء» جمع‌ «شهيد» از مادّه‌ «شهود» به معناى «حضور توأم با مشاهده» است، خواه با چشم ظاهر باشد، يا چشم دل؛ و اگر به «گواه»، شاهد و شهيد اطلاق مى‌شود، به خاطر حضور و مشاهده صحنه است، همان‌گونه كه اطلاق اين واژه بر «شهيدان راه خدا»، به خاطر حضورشان در ميدان جهاد است. بعضى نيز احتمال داده‌اند كه، «شهداء» در سوره‌ «حديد» به همان معناى شهيدان راه خدا است، يعنى افراد مؤمن اجر و پاداش شهيدان را دارند، و به منزله شهداء محسوب مى‌شوند. [1]

[شَهَوات:]

«حُبُّ الشَّهَواتِ»

«شَهَوات» جمع‌ «شهوت» به معناى علاقه شديد به چيزى است، ولى در آيه بالا «شهوات» به معناى «مُشْتَهَيات» (اشياء مورد علاقه) به كار رفته است. [2]

[شهود:]

«إِلَّا كُنَّا عَلَيْكُمْ شُهُوداً»

«شهود» جمع‌ «شاهد»، در اصل، به معناى حضور توأم با مشاهده با «چشم» و يا «قلب» و «فكر» است؛ و تعبير به جمع، اشاره به اين است كه نه تنها خدا، بلكه فرشتگانى كه فرمانبردار او و مراقب اعمال انسان‌ها هستند نيز، از همه اين كارها با خبر، و شاهد و ناظرند. [3]

[شهيد:]

«الشُّهَدآءِ وَ الصَّالِحِيْنَ»

«شهيد» در اصل، به معناى گواه است، منتها گاهى انسان به وسيله سخن، گواهى بر حق مى‌دهد و گاهى به وسيله عمل و كشته شدن در راه اهداف پاك، گواهى مى‌دهد

«شهيد» به معناى‌ «شاهد» از مادّه‌ «شهود» به معناى آگاهى توأم با حضور است مفهوم اين سخن در سوره‌ «حجّ» آن است كه شاهد بودن پيامبر صلى الله عليه و آله بر همه مسلمان‌ها به معناى آگاهى او از اعمال امت خويش است، و اين با روايات‌ «عرض اعمال» و بعضى از آيات قرآن كه به آن اشاره مى‌كند كاملًا سازگار مى‌باشد؛ چرا كه طبق اين روايات، اعمال همه امت را در عرض هفته به حضور پيامبر صلى الله عليه و آله عرضه مى‌دارند و روح پاك او از همه اينها آگاه و با خبر مى‌شود، بنابراين او

[1]. زمر، آيه 69 (ج 19، ص 570)؛ حديد، آيه 19 (ج 23، صفحات 362، 368)

[2]. آل عمران، آيه 14 (ج 2، ص 531)

[3]. يونس، آيه 61 (ج 8، ص 400)