است، و منظور از آن در سوره‌ «صافات»، «گياه» است. [1]

[شجرة مرداء:]

«شجرةمرداء» يعنى: درختى كه هيچ برگ ندارد. [2]

[شُحّ:]

«وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ»

«شُحّ» چنان كه «مفردات» مى‌گويد، به معناى بخل توأم با حرص است كه به صورت عادت در آيد، و مى‌دانيم كه اين دو صفت رذيله از بزرگترين موانع رستگارى انسان، و بزرگترين سد راه انفاق و كارهاى خير است، اگر انسان دست به دامن لطف الهى زند و با تمام وجودش از او تقاضا كند، و در خودسازى و تهذيب نفس بكوشد و از اين دو رذيله نجات يابد، سعادت خود را تضمين كرده است. [3]

[شَراب:]

«بِفاكِهَةٍ كَثِيْرَةٍ وَ شَرابٍ»

«شَراب» از مادّه‌ «شُرْب» به معناى نوشيدنى است. [4]

[شِرْب:]

«كُلُّ شِرْبٍ مُّحْتَضَرٌ»

«شِرْب» از مادّه‌ «شُرْب» به معناى سهم و نوبت آب است. [5]

[شرح:]

«يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ»

«شرح» (گشاده ساختن) همان وسعت روح، بلندى فكر و گسترش افق عقل آدمى است؛ زيرا پذيرا شدن حق، احتياج به گذشت‌هاى فراوانى از منافع شخصى دارد كه جز صاحبان ارواح وسيع و افكار بلند آمادگى براى آن نخواهند داشت. [6]

[شَرِّد:]

«فَشَرِّدْ بِهِمْ مَّنْ خَلْفَهُمْ»

«شَرِّد» از مادّه‌ «تَشريد» به معناى پراكنده ساختن توأم با اضطراب است؛ يعنى آن چنان به آنها حمله كن كه گروه‌هاى ديگر از دشمنان و پيمان‌شكنان متفرق گردند و فكر حمله را از سر بيرون كنند. [7]

[شِرْذِمَة:]

«لَشِرْذِمَةٌ قَلِيْلُونَ»

«شِرْذِمَة» در اصل به معناى گروه اندك و باقيمانده چيزى است، و به لباس پاره، پاره، «شراذم» گفته مى‌شود، كه علاوه بر معناى اندك بودن، پراكندگى نيز در مفهوم آن افتاده است، گويا فرعون با اين تعبير، مى‌خواست‌

[1]. نساء، آيه 65 (ج 3، ص 580)؛ نحل، آيه 10 (ج 11، ص 193)؛ رحمن، آيه 6 (ج 23، ص 113)؛ صافات، آيه 62 (ج 19، ص 84)

[2]. توبه، آيه 101 (ج 8، ص 148)

[3]. حشر، آيه 9 (ج 23، ص 529)؛ تغابن، آيه 16 (ج 24، ص 222)

[4]. ص، آيه 51 (ج 19، ص 335)

[5]. قمر، آيه 28 (ج 23، ص 64)

[6]. انعام، آيه 125 (ج 5، ص 535)

[7]. انفال، آيه 57 (ج 7، ص 264)