است.

در اين كه، منظور از «شاهد» و «مشهود» چيست؟ تفسيرهاى بسيار فراوانى ذكر كرده‌اند كه بالغ بر سى تفسير مى‌شود، و مهم‌ترين آنها تفسيرهاى زير است:

1- «شاهد»، شخص پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله است و «مشهود» همان روز قيامت است.

2- «شاهد»، گواهان عمل انسانند، و «مشهود» انسان‌ها و اعمال آنها هستند.

3- «شاهد»، به معناى روز جمعه است كه شاهد اجتماع مسلمين در مراسم بسيار مهم نماز آن روز است. و «مشهود» روز «عرفه» است كه زائران بيت اللّه الحرام شاهد و ناظر آن روزند. 4- «شاهد»، روز عيد قربان و «مشهود» روز عرفه (روز ما قبل آن) مى‌باشد. 5- «شاهد»، شب‌ها و روزها است، و «مشهود» بنى آدم است كه به اعمال او گواهى مى‌دهند. 6- «شاهد»، ملائكه و «مشهود» قرآن است. 7- «شاهد»، حجر الاسود و «مشهود» حاجيانند كه در كنار آن مى‌آيند و دست بر آن مى‌نهند. 8- «شاهد»، خلق است و «مشهود» حق است.

9- «شاهد»، امت اسلامى است و «مشهود» امت‌هاى ديگر. 10- «شاهد»، پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و «مشهود» ساير انبياء هستند.

11- يا اين كه «شاهد»، پيامبر صلى الله عليه و آله و «مشهود» امير مؤمنان على عليه السلام است. [1]

[شَبابِيك:]

تعبير به‌ «شَبابِيك» جمع‌ «شُبّاك» بر وزن (خفاش) به معناى (مشبّك) ممكن است اشاره به استخوان‌هاى سر باشد، كه قطعات آن درهم فرورفته و يا اشاره به شبكه‌هاى مغزى است، و در هر حال، دليل بر وجود اين روحيات در انسان‌ها است. [2]

[شَتّى‌:]

«وَ قُلُوبُهُمْ شَتّى‌»

«شَتّى‌» جمع‌ «شَتِيْت» از مادّه‌ «شَتّ» (بر وزن شط) به معناى پراكنده كردن جمعيت است، و در اينجا اشاره به تفاوت كوشش‌هاى مردم از نظر كيفيت، هدف‌گيرى و نتيجه آنها است. [3]

[شجر:]

«فِيْمَا شَجَرَ بَيْنَهُمْ»

«شجر» در اصل، از مادّه‌ «شجر» (بر وزن قمر) هم به معناى «درخت» است و هم گياه، و از آنجا كه در «مشاجره» و نزاع، يك نوع آشفتگى و به هم پيچيدگى همانند پيچيدگى شاخه‌هاى درختان به يكديگر آشكار مى‌شود، به معناى نزاع و كشمكش آمده، و در آيه فوق به همين معنا استعمال شده‌

[1]. بروج، آيه 3 (ج 26، ص 342)

[2]. تغابن، آيات 14 تا 18 (ج 24، ص 225)

[3]. حشر، آيه 14 (ج 23، ص 541)؛ ليل، آيه 4 (ج 27، ص 89)