ظاهر اين است كه اين از همان معناى اول گرفته شده. [1]

[سَلْسَبيل:]

«تُسَمَّى سَلْسَبيلًا»

گفته شده‌ «سَلْسَبيل» و «تَسْنِيم» كه به ترتيب در آيه‌هاى 18 «دهر»، و 27 «مطففين» آمده، دو چشمه‌اند: يكى از اين دو چشمه، چشمه «شراب طهور» و چشمه دوم، چشمه «عسل مصفى‌» است كه، هر دو در آيه 15 سوره «محمّد» آمده است.

«سلسبيل» نوشيدنى بسيار لذيذى را مى‌گويند كه به راحتى در دهان و گلو جارى مى‌شود، و كاملًا گوارا است؛ بسيارى معتقدند كه از مادّه‌ «سلاسه» به معناى‌ «روانى» گرفته شده، همان گونه كه به عبارات روان و جالب نيز «سليس» گفته مى‌شود.

بعضى ديگر گفته‌اند: از مادّه‌ «تسلسل» گرفته شده كه به معناى «حركت پى در پى» است در نتيجه، روان بودن چيزى را تداعى مى‌كند، بنابراين هر دو معنا به هم نزديك است، و در هر صورت‌ «باء» در آن اضافى مى‌باشد.

بعضى نيز معتقدند: اين واژه‌اى است مركب از دو كلمه‌ «سَلْ» و «سبيل» و بعضى نيز آن را مركب از «سَأَلَ» و «سبيل» مى‌دانند كه در صورت اول مفهومش اين است «راهى بطلب» و در صورت دوم «راهى طلبيد» و معناى كنايى هر دو «گوارا» است. در صورت اول مركب از «سَلْ» فعل امر و «سبيل» است و در صورت دوم مركب از «سأل» فعل ماضى و «سبيل» است.

بعضى نيز تصريح كرده‌اند: در لغت عرب كلمه «سلسبيل» وجود نداشته و اين از ابداعات قرآن مجيد است. بعضى از مفسران گفته‌اند: «سلسبيل» قاعدتاً ما لا ينصرف است، زيرا علميت و عجمه در آن جمع است، و اين كه در اينجا تنوين به خود گرفته به خاطر هماهنگى با آخر آيات ديگر اين سوره است ولى معناى اول از همه مشهورتر و مناسب‌تر است. [2]

[سِلْسِلَه:]

«في‌ سِلْسِلَةٍ ذَرْعُها»

«سِلْسِلَه» به معناى زنجير است، و در اصل، از مادّه‌ «تسلسل» به معناى تكان خوردن و لرزش گرفته شده؛ زيرا حلقه‌هاى زنجير مى‌لرزند و تكان مى‌خورند. [3]

[سلطان:]

«عَلَيْكُمْ سُلْطاناً مُّبيناً»

«سلطان» در اصل، از مادّه‌ «سَلاطة» (بر وزن‌

[1]. يس، آيه 37 (ج 18، ص 402)

[2]. رحمن، آيه 50 (ج 23، ص 176)؛ انسان، آيه 18 (ج 25، ص 368)

[3]. حاقّه، آيه 32 (ج 24، ص 469)