با آنها شريكند، و بعضى گفته‌اند «زَفِير» صدايى است كه در گلو مى‌پيچد. [1]

[زقّوم:]

«أَمْ شَجَرَةُ الزَّقُّومِ»

«زقّوم» به گفته اهل لغت اسم گياهى است تلخ، بد بو و بد طعم. و به گفته بعضى از مفسران، اسم گياهى است كه داراى برگ‌هاى كوچك و تلخ و بد بو است، در سرزمين‌ «تهامه» مى‌رويد كه مشركان با آن آشنا بودند. و در تفسير «روح المعانى» اضافه مى‌كند، اين گياه، شيره‌اى دارد كه وقتى به بدن انسان مى‌رسد، ورم مى‌كند.

«راغب» در «مفردات» مى‌گويد: زقّوم هر نوع غذاى تنفرآميز دوزخيان است. «لسان العرب» مى‌گويد: اين ماده در اصل به معناى بلعيدن آمده است. [2]

[زكات:]

«وَ يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ»

«زكات» به معناى وسيع كلمه، و طبق حديث معروف: لِكُلِّ شَىْ‌ءٍ زَكَاةٌ «براى همه نعمت‌ها و مواهب الهى، زكاتى هست»؛ تمام اعمال نيك را شامل مى‌شود.

و اگر «زكات» را به معناى خصوص زكات مال تفسير كنيم، ذكر آن از ميان ساير وظائف الهى به خاطر اهميتى است كه در عدالت اجتماعى دارد. [3]

[زَكّيها:]

«قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها»

«زَكّيها» از مادّه‌ «تزكية» در اصل- چنان كه «راغب» در «مفردات» آورده- به معناى نمو و رشد دادن است، و «زكات» نيز در اصل به معناى نمو و رشد است. [4]

[زِلزال:]

«زُلْزِلَتِ الأَرْضُ زِلْزالَها»

«زِلزال» (به كسر زاى) معناى مصدرى دارد، و «زَلزال» (به فتح زاى) معناى اسم مصدرى، و اين وضع معمولًا در افعالى مى‌آيد كه به صورت مضاعف به كارى مى‌رود، مانند: «صلصال» و «وسواس». [5]

[زُلفى‌، زلفة:]

«عِنْدَنَا زُلْفى‌»

«زُلْفى‌» و «زلفة» به معناى «مقام و منزلت و منزگاه» (در پيشگاه خدا) آمده است (مفردات راغب) و به همين دليل، منازل شب را «زلف الليل» گويند. [6]

[1]. انبياء، آيه 100 (ج 13، ص 553)؛ ملك، آيه 7 (ج 24، ص 337)

[2]. صافات، آيه 62 (ج 19، ص 83)؛ واقعه، آيه 52 (ج 23، ص 246)

[3]. اعراف، آيه 156 (ج 6، ص 465)

[4]. شمس، آيه 9 (ج 27، ص 62)

[5]. زلزله، آيه 1 (ج 27، ص 244)

[6]. سبأ، آيه 37 (ج 18، ص 121)؛ ص، آيه 25 (ج 19، ص 266)