مى‌گردد، تا آنجا كه مجبور است گام‌ها را كوتاه بردارد، گاهى راه برود و گاهى توقف كند «رَجَز» (بر وزن مرض) مى‌گويند.

و اين كه به اشعار جنگى، «رَجَز» اطلاق مى‌شود نيز به خاطر آن است كه داراى مقطع‌هاى كوتاه و نزديك به هم مى‌باشد.

به هر حال منظور از «رِجز» در سوره‌ «اعراف»، ظاهراً همان مجازات‌هاى بيداركننده پنجگانه‌اى است كه در آيات به آن اشاره شده، اگر چه بعضى از مفسران احتمال داده‌اند كه اشاره به بلاهاى ديگرى باشد كه خداوند بر آنها نازل كرد؛ كه در آيات به آن اشاره نشده است؛ از جمله بلاى طاعون و يا برف و تگرگ شديد و مرگبار كه در «تورات» نيز به قسمت اخير اشاره شده است.

گسترش مفهوم «رجز» (پليدى) سبب شده است تفسيرهاى گوناگونى براى آن ذكر كنند.

گاه، آن را به بت‌ها، گاه، به هر گونه معصيت، گاه، به اخلاق زشت و ناپسند، گاه، به حب دنيا كه سرآغاز هر خطيئه و گناه است، گاه، به عذاب الهى كه نتيجه شرك و معصيت است و گاه، به معناى هر چيزى كه انسان را از خدا غافل مى‌كند.

نكته اصلى اين است كه «رجز» در اصل به معناى اضطراب و تزلزل است سپس به هرگونه گناهِ شرك، بت‌پرستى، وسوسه‌هاى شيطانى، اخلاق ذميمه و عذاب الهى كه مايه اضطراب انسان مى‌گردد و او را از مسير صحيح منحرف مى‌كند، اطلاق شده است.

در حالى كه بعضى معناى اين لغت را «عذاب» مى‌دانند، و از آنجا كه شرك، گناه، اخلاق سوء و حب دنيا جلب عذاب الهى مى‌كند به آنها نيز «رجز» اطلاق شده است.

اين نيز لازم به ياد آورى است كه در قرآن مجيد واژه «رجز» (بر وزن شرك) غالباً به معناى عذاب آمده است. بعضى نيز معتقدند: «رجز» و «رجس» كه به معناى «پليدى» است مترادفند. اين معانى سه گانه گرچه با هم متفاوتند، ولى در عين حال، ارتباط نزديكى با يكديگر دارند، به هر حال، آيه 5 سوره‌ «مدثّر» مفهوم جامعى دارد كه هر گونه انحراف، عمل زشت و پليد، و هر كارى را كه موجب خشم و عذاب الهى در دنيا و آخرت مى‌گردد، شامل مى‌شود. [1]

[رِجْس:]

«مِّن رَبِّكُمْ رِجْسٌ وَ غَضَبٌ»

«رِجْس» در اصل، به معناى چيز ناپاك است و بعضى از مفسران معتقدند ريشه اصلى آن معناى وسيع‌ترى دارد، و به معناى هر

[1]. بقره، آيه 59 (ج 1، ص 322)؛ اعراف، آيه 134 (ج 6، ص 388)؛ عنكبوت، آيه 34 (ج 16، ص 281)؛ سبأ، آيه 5 (ج 18، ص 28)؛ مدثّر، آيه 5 (ج 25، ص 217)