آنها كه به معناى خارج ساختن موجودات از غيب عدم، به وجود تفسير كرده‌اند. [1]

[خَتَّار:]

«إِلَّا كُلُّ خَتَّارٍ كَفُورٍ»

«خَتَّار» از مادّه‌ «ختر» (بر وزن چتر) به معناى پيمان‌شكنى است. اين كلمه، صيغه مبالغه است؛ چرا كه مشركان و گنهكاران كراراً در گرفتارى‌ها رو به سوى خدا مى‌آورند، عهد و پيمان‌ها با خدا مى‌بندند و نذرها مى‌كنند، اما هنگامى كه طوفان حوادث فرو نشست پيمان‌هاى خود را پى در پى مى‌شكنند، و نعمت‌هاى الهى را به دست كفران مى‌سپارند. [2]

[خَرَّ:]

«فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَ خَرَّ راكِعاً»

«خَرَّ» از مادّه‌ «خرير» به معناى سقوط از بلندى و توأم با صدا است، مانند صداى آبشار! و از آنجا كه افراد سجده‌كننده، گويى از بلندى سقوط مى‌كنند و به هنگام سجده تسبيح مى‌گويند، اين تعبير كنايه از سجده كردن آمده است. [3]

[خَرّاص:]

«قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ»

«خَرّاص» از مادّه‌ «خرص» (بر وزن درس)، در اصل به معناى هر سخنى است كه از روى گمان و تخمين گفته شود، و از آنجا كه چنين سخنانى غالباً دروغ از آب در مى‌آيد، اين واژه به معناى دروغ نيز به كار رفته است. [4]

[خَرّاصون:]

«قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ»

«خَرَّاصُون»، كسانى هستند كه حرف‌هاى بى‌پايه و بى‌سر و ته مى‌زنند، و منظور در اينجا- به قرينه آيات بعد- آنهايى هستند كه درباره قيامت با سخنان بى‌پايه و دور از منطق، قضاوت كنند. [5]

[خرج، خراج:]

«خَرْجاً فَخَراجُ»

«خرج» و «خراج» از مادّه‌ «خروج» به معناى چيزى است كه از مال انسان و يا از زمين زراعتى خارج مى‌گردد، ولى «خرج» معناى وسيع‌ترى از «خراج» دارد. «خرج» چنان كه «راغب» در «مفردات» مى‌گويد:

نقطه مقابل «دخل» است، ولى «خراج» معمولًا ماليات يا مال الاجاره‌اى است كه براى زمين تعيين مى‌شود. [6]

[خردل:]

«حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ»

«خردل» گياهى است داراى دانه‌هاى سياه بسيار كوچك كه در كوچكى و حقارت،

[1]. نمل، آيه 25 (ج 15، ص 473)

[2]. لقمان، آيه 32 (ج 17، ص 101)

[3]. ص، آيه 24 (ج 19، ص 266)

[4]. ذاريات، آيه 10 (ج 22، ص 325)

[5]. ذاريات، آيه 10 (ج 22، ص 326، 327)

[6]. مؤمنون، آيه 72 (ج 14، ص 300)