[خاشعون:]

«فِى صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ»

«خاشعون» از مادّه‌ «خشوع» به معناى حالت تواضع و ادب جسمى و روحى است كه در برابر شخص بزرگ يا حقيقت مهمى در انسان پيدا مى‌شود، و آثارش در بدن ظاهر مى‌گردد. [1]

[خاشِعَةً:]

«تَرَى الأَرْضَ خاشِعَةً»

«خاشِعَةً»، از مادّه‌ «خشوع» در اصل به معناى تضرع و تواضعِ توأم با ادب است، و به كار بردنِ اين تعبير، در مورد زمين خشكيده، در حقيقت يك نوع كنايه است. [2]

[خاطِئَة:]

«وَالْمُؤْتَفِكَاتُ بِالْخاطِئَةِ»

«خاطِئَة» به معناى خطا است (معناى مصدرى دارد) و مراد از خطا در اينجا، شرك و كفر و ظلم و فساد و انواع گناهان است. [3]

[خالِف:]

«بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ»

«خالِف» به معناى‌ «متخلف» است، و اشاره به كسانى است كه در ميدان جهاد، با عذر و يا بدون عذر، شركت نداشتند.

بعضى نيز گفته‌اند: «خالِف»، به معناى «مخالف» است؛ اشاره به اين كه شما هم برويد و با گروه مخالفان همصدا شويد. اين كلمه را به معناى «فاسد» نيز تفسير كرده‌اند؛ چه اين كه در لغت، «خلوف» به معناى فساد و «خالف» به معناى فاسد آمده است.

اين احتمال نيز وجود دارد كه همه معانى بالا از اين كلمه در آيه فوق اراده شده باشد؛ چرا كه گروه منافقان و دوستان آنان، داراى تمام اين صفات رذيله بوده‌اند. [4]

[خامد:]

«حَصِيداً خامِدِينَ»

«خامد» در اصل از مادّه‌ «خُمود» (بر وزن جنود) به معناى خاموش شدن آتش است، سپس به هر چيزى كه از جوش و خروش و سر و صدا بيفتد اطلاق شده است. [5]

[خاويه:]

«فَتِلْكَ بُيُوتُهُمْ خاوِيَةَ»

«خاويه» از مادّه‌ «خواء» (بر وزن هواء) گاه، به معناى ساقط گشتن و ويران شدن است، و گاه به معناى خالى شدن؛ اين تعبير در مورد ستارگان (شهب) كه سقوط مى‌كند نيز آمده، مى‌گويند: «خوى النجم» يعنى ستاره سقوط كرد.

«راغب» در «مفردات» مى‌گويد: معناى اصلى «خوى» خالى شدن است، اين تعبير

[1]. مؤمنون، آيه 2 (ج 14، ص 213)

[2]. فصّلت، آيه 39 (ج 20، ص 313)

[3]. حاقّه، آيه 9 (ج 24، ص 446)

[4]. توبه، آيه 81 (ج 8، ص 85)

[5]. انبياء، آيه 15 (ج 13، ص 403)