نام کتاب : لغات در تفسير نمونه نویسنده : مكارم شيرازى، ناصر جلد : 1 صفحه : 132
«تطيّر» چنان كه مىدانيم از مادّه «طير» به معناى پرنده است، و چون عرب فال بد را غالباً به وسيله
پرندگان مىزد، عنوان «تطير» به معناى فال بد زدن آمده است. [1]
[تَعاطى:]
«فَتَعاطى
فَعَقَرَ»
«تَعاطى» در اصل به معناى برگرفتن چيزى يا به سراغ مطلبى رفتن است؛ و نيز به انجام
كارهاى مهم و خطرناك، يا انجام كارهاى پر زحمت، و يا كارى كه در مقابل آن عطا و
مزدى قرار داده شده است، گفته مىشود. [2]
[تَعْبَثُون:]
«ريعٍ آيَةً
تَعْبَثُونَ»
«تَعْبَثُون» از مادّه «عبث» به معناى كارى است كه هدف صحيح در آن تعقيب نمىشود. [3]
[تَعْتَدُّونَها:]
«مِنْ عِدَّةٍ
تَعْتَدُّونَها»
از جمله «تَعْتَدُّونَها» (عده را محاسبه كنيد) استفاده مىشود كه عِدّه نگه داشتن زن، يك نوع حق براى
مرد محسوب مىشود، و بايد چنين باشد؛ زيرا امكان دارد در واقع زن باردار باشد، و
ترك عده، و ازدواج با مرد ديگر، سبب شود وضع فرزند نامشخص گردد، و حق مرد در اين
زمينه پايمال شود. [4]
[تَعْثَوْا:]
«وَ لا تَعْثَوْا
فِي الأَرْضِ مُفْسِدِينَ»
«تَعْثَوْا» از مادّه «عثى» به معناى توليد فساد است؛ منتها اين ماده بيشتر به مفاسد اخلاقى و معنوى گفته
مىشود در حالى كه مادّه «عيث» بهمفاسد حسّى اطلاق مىگردد.
بنابراين، ذكر كلمه «مُفْسِدِين» بعد از جمله
«لاتَعْثَوْا» به عنوان تأكيد مىباشد؛ زيرا هر دو يك معنا
را مىرسانند. [5]
[تَعْدِلُوا:]
«الْهَوى أَنْ تَعْدِلُوا»
«تَعْدِلُوا» ممكن است از مادّه «عدالت» و يا از مادّه
«عدول» بوده باشد، اگر از مادّه «عدالت» باشد، معناى
جمله چنين خواهد بود: فَلا تَتَّبِعُوا
الْهَوى لِا نْ تَعْدِلُوا: «از هواپرستى
پيروى نكنيد تا بتوانيد اجراى عدالت كنيد».
و اگر از مادّه «عدول» باشد، معناى جمله چنين خواهد شد: فَلا تَتَّبِعُوا الْهَوى فِى أَنْ تَعْدِلُوا: «از هواپرستى در مسير انحراف از حق پيروى مكنيد». [6]
[تُعْرَضُون:]
«تُعْرَضُونَ لا
تَخْفى»
«تُعْرَضُون» از مادّه «عرض» به معناى نشان دادن و عرضه داشتن چيزى است، خواه كالا