مقصود

اكنون خداوند بدنبال نعمتهايى كه در آيه پيش شمرد، درباره آفرينش حيوانات مى‌فرمايد:

(وَ مِنَ الْأَنْعامِ حَمُولَةً وَ فَرْشاً): درباره اين قسمت اقوالى است: 1- «حمولة» شتران بزرگسال و «فرش» شتران خردسال است. يعنى خداوند از چارپايان شتران بزرگسال و خردسال بوجود آورد. اين معنى از ابن عباس و ابن مسعود و حسن و مجاهد است (از ابن مسعود و حسن به اختلاف نقل شده است) 2- «حموله» شتران و گاوان باربر و فرش گوسفند است. اين قول از حسن (بروايت ديگر) و قتاده و ربيع و سدى و ضحاك و ابن زيد است. 3- حموله، شتر و گاو و اسب و قاطر و الاغ باربر و فرش گوسفند است. اين قول (بروايت ديگر) از ابن عباس است. گويا وى كلمه «انعام» را تعميم داده تا شامل حيوانات سم‌دار يعنى اسب و قاطر و الاغ هم بشود. 4- ابو مسلم گويد: يعنى خداوند آفريده است هر چه كه براى باركشى مورد استفاده قرار مى‌دهيد و هر چه كه از راه سر بريدن و بر زمين افكندن. چنان كه درباره حيواناتى كه سر بريده مى‌شوند، مى‌فرمايد(فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَكُلُوا مِنْها) (حج 36: هر گاه پهلوى آنها بر زمين افتاد، از گوشت آنها بخوريد) از ربيع بن انس هم روايت شده است كه فرش حيوانى است كه براى ذبح بر زمين افكنده ميشود. 5- فرش، پشم و كرك آنهاست كه براى فرش مورد استفاده قرار مى‌گيرد. يعنى از چارپايان دو استفاده ميشود: باركشى و فرشهايى كه از مو و پشم آنها تهيه ميشود. اين قول از جبائى است.[1]( كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ‌): از آنچه خدا روزى شما كرده، براى خوردن حلال بشماريد و مثل مردم جاهليت كه برخى از زراعتها و دام‌ها را حرام مى‌شمردند، رفتار

[1]- بنظر مى‌رسد كه اگر در خود آيه شريفه، كمى دقت مى‌شد، اين اختلافات پيش نمى‌آمد، زيرا در آيه بعد« حموله و فرش» را تفصيل و توضيح داده و خاطر نشان كرده است كه منظور گاو و گوسفند و شتر است. بنا بر اين حموله مناسب گاو و شتر و فرش مناسب گوسفند است كه از پشم و موى آنها براى فرش استفاده ميشود يا اينكه موقع ذبح، همچون فرش بر زمين مى‌افتند.