نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 8 صفحه : 299
مىفرمايد: خداوند خالق همه چيزهاست و نبايد
آنها را به بتها نسبت داد و بدون دستور او چيزى را حلال يا حرام شمرد:
(وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَ جَنَّاتٍ مَعْرُوشاتٍ وَ غَيْرَ
مَعْرُوشاتٍ): خداوند بدون هيچگونه سابقهاى باغهايى آفريد كه در آنها درختان
گوناگون است. برخى از درختان را بر روى پايهها قرار دادهاند و برخى بدون پايه،
خود بر سر پا ايستادهاند. ابن عباس و سدّى گويند: مقصود از درختانى كه بر روى
پايهها قرار دادند، درختان انگور است.
ابو على گويد: منظور اين است كه بوسيله شاخهها براى درختها ديوار
درست كنند.
كلمه عرش بمعناى بر افراشتن درختان است، بطورى كه بر روى زمين قرار
نگيرد. اين عباس گويد: مقصود از «غير معروشات» انواع درختانى است كه در كوهها و
صحراها مىرويند ابو مسلم گويد: منظور درختانى است كه احتياج به پايه ندارند و خود
بر سر پا مىايستند.
(وَ النَّخْلَ وَ الزَّرْعَ مُخْتَلِفاً أُكُلُهُ): و همچنين درخت خرما و زراعتها كه طعم يا ثمر آنها مختلف است،
بيافريد. ثمر درختان و گياهان از لحاظ رنگ و مزه و بو و شكل مختلفند. در عين حال
شباهتهايى هم با يكديگر دارند و همگى دليل يگانگى خداوند هستند.
(وَ الزَّيْتُونَ وَ الرُّمَّانَ مُتَشابِهاً وَ غَيْرَ مُتَشابِهٍ): ديگر اينكه زيتون و انار را آفريد كه از لحاظ مزه و رنگ و شكل،
برخى بهم شبيهند و برخى شبيه نيستند. علت اينكه انار و زيتون را با هم ذكر ميكند،
گفتهاند اين است كه شاخههاى آنها با برگها پوشيده شدهاند.
(كُلُوا مِنْ ثَمَرِهِ إِذا أَثْمَرَ وَ آتُوا حَقَّهُ يَوْمَ
حَصادِهِ): در اينجا فعل امر براى اباحه بكار رفته است. جبائى گويد: از اين
آيه برمىآيد كه مىتوان از ثمر درختان- و لو اينكه حق فقرا در آن باشد- خورد.
مىفرمايد: هر گاه درخت ثمر داد، از ثمرش بخوريد و در روز چيدن، حق را بدهيد.
درباره اين حق، دو قول است: 1- منظور زكات است كه يك دهم يا نصف آن را بايد داد
(در ديمى 10/ 1 و در صورتى كه با آب چاه و
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 8 صفحه : 299