نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 174
(أَنْ تَضِلُّوا): در
باره «ان» سه قول است: 1- يعنى «ان لا تضلوا» مثل:
راينا ما يرى البصراء فيها
فآلينا عليها ان تباعا
يعنى «ان لا تباعا» هر چه ديگران در او مىبينند ما هم ديديم و سوگند
ياد كرديم كه فروخته نشود. بنا بر اين حرف جر در تقدير است.
2- يعنى «كراهة ان تضلوا» و مفعول لاجله خواهد بود. برخى گفتهاند
حذف «لا» جايز نيست ولى زايده بودن آن جايز است مثل:(لِئَلَّا يَعْلَمَ أَهْلُ الْكِتابِ أَلَّا يَقْدِرُونَ عَلى شَيْءٍ مِنْ
فَضْلِ اللَّهِ) سوره حديد 29) يعنى «ليعلم ...» 3- يعنى: «يبين اللَّه لكم الضلال
لتجتنبوه» خداوند گمراهى را براى شما بيان مىكند كه از آن اجتناب كنيد.
شان نزول
در باره شان نزول اين آيه اختلاف است، از جابر بن عبد اللَّه انصارى
نقل است كه گفت: من بيمار شدم و داراى نه يا هفت خواهر بودم. پيامبر نزد من آمد و
در صورت من دميد و بهوش آمدم، عرض كردم: آيا براى خواهرانم بدو سوم مال وصيت كنم؟
گفت نيكى كن عرض كردم: به نصف؟ فرمود: نيكى كن. سپس خارج شد و مرا ترك
كرد. مجددا بازگشت و فرمود: خدايت شفا دهد! خداوند در باره خواهرانت دستور دو ثلث
داد. مىگويند: جابر مىگفت: خداى اين آيه را در باره من نازل كرده است.
قتاده گويد: صحابه، در باره «كلاله» زياد فكر مىكردند، از اينرو
خداوند اين آيه را نازل كرد.
براء بن عازب گويد: آخرين سورهاى كه بطور كامل نازل گرديد، برائت و
آخرين آيهاى كه نازل شد، پايان سوره نساء(يَسْتَفْتُونَكَ
...) بود. اين مطلب را بخارى و مسلم در صحيح خود نقل كردهاند.
جابر گويد: اين آيه، در مدينه نازل شد. ابن سيرين گويد: در سفرى كه
صحابه نيز در حضور پيشواى گرامى اسلام، بودند، نازل گرديد.
اين آيه را «تابستانى» (آيه صيف) گويند، زيرا خداوند در باره «كلاله»
دو
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 174