نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 175
آيه نازل كرد: يكى در زمستان (آيه 12 همين
سوره) و ديگرى در تابستان، كه همين آيه است. از خليفه دوم روايت است كه: از
پيامبر، در باره «كلاله» سؤال كردم فرمود: «آيه صيف» ترا بس است.
مقصود
خداوند متعال در اوايل اين سوره، برخى از سهام ارث را بيان كرد.
اكنون در پايان سوره، دنباله اين مطلب را بيان مىدارد:
(يَسْتَفْتُونَكَ): از تو در باره ميراث
خواهران و برادران (كلاله) سؤال مىكنند.
(قُلِ اللَّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلالَةِ):
بگو: خداوند، حكم ميراث خواهران و برادران را براى شما بيان مىكند. حسن مىگويد:
مقصود از كلاله، خواهران و برادرانند.
از ائمه ما نيز چنين نقل شده است، ابو بكر و جماعتى از مفسران گويند:
كلاله، سواى پدر و فرزند است.
(إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ):
سدى گويد: يعنى شخصى بميرد و داراى فرزند ذكور و اناث نباشد. اين مطلب را مذهب
اماميه، موافق است پس مقصود اين است كه ميتى كه داراى پدر و مادر و فرزند نباشد
... علت اينكه ما پدر و مادر را هم مىافزايم اجماع است. و انگهى لفظ «كلاله» هم
از اين معنى خبر مىدهد، زيرا كلاله نام آن خويشاوندانى است كه ميت را احاطه كنند
نه آنهايى كه به ميت چسبيدهاند. حال آنكه پدر و مادر- مثل فرزند- چسبيده ميت
هستند بنا بر اين تنها خواهران و برادران، ميت را احاطه مىكنند.
(وَ لَهُ أُخْتٌ): اين ميت كه داراى فرزند و
والدين نيست، خواهرى دارد- اعم از پدرى و مادرى يا پدرى. البته در باره كلاله امىّ
در اول سوره، بحث شده است.
(فَلَها نِصْفُ ما تَرَكَ): خواهر را از تركه
ميت، يك دوم است. (اين يك دوم بالفيض است باقى را هم بنا بر بطلان تعصيب به او رد
مىكنند)( وَ هُوَ يَرِثُها إِنْ لَمْ يَكُنْ لَها وَلَدٌ): هر گاه ميت، زنى باشد كه داراى فرزند و والدين نباشد و برادرى
داشته باشد از پدر و مادر يا پدر، همه مال، براى اوست.
نام کتاب : ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن (مترجم- بیستونی، محمد) نویسنده : الشيخ الطبرسي جلد : 6 صفحه : 175